Χρονιά έντονων εξελίξεων στον περιβαλλοντικό τομέα χαρακτηρίζεται το 2012 για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη μείωση των εκπομπών CO2 πιέζοντας παράλληλα για λήψη μέτρων σε «διεθνές επίπεδο» για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η συντακτική ομάδα της EurActiv.gr σε συνεργασία με την Έρη Πασπάτη από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Κατάρτισης παραθέτουν τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν το περιβάλλον το 2012.
Στο «ράφι» η ένταξη των αερογραμμών στο σύστημα εμπορίας εκπομπών
Στο ζήτημα της εισαγωγής των διεθνών αερογραμμών στο σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ, η τελευταία έκανε «μικρή υποχώρηση» αναστέλλοντας «προσωρινά» την εισαγωγή τους ενόψει εύρεσης λύσης σε παγκόσμιο επίπεδο στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO).Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει τη μικρή μεν αλλά ταχέως αυξανόμενη συνεισφορά των αερογραμμών στην κλιματική αλλαγή, η Κομισιόν προέβη σε νομοθετική πρόταση τον Δεκέμβριο του 2006, εντάσσοντας τις αερογραμμές στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ.Η πρόταση προέβλεπε επιβολή ανώτατου ορίου εκπομπών CO2 για όλα τα αεροπλάνα που προσγειώνονται ή απογειώνονται από αεροδρόμια της ΕΕ.8 κινεζικές και δύο ινδικές αεροπορικές εταιρείες δεν κατέθεσαν τις αναφορές τους για τις εκπομπές του 2011 στην ΕΕ, ενώ το αμερικανικό Κογκρέσο εξουσιοδότησε τις ΗΠΑ να κάνουν το ίδιο σε περίπτωση που συναινεί και ο Obama.«Κανείς δε θέλει ένα διεθνές πλαίσιο αντιμετώπισης των εκπομπών CO2 από τις αερογραμμές περισσότερο από εμάς», δήλωσε η επίτροπος για την κλιματική αλλαγή Connie Hedegaard.Η επίτροπος επεσήμανε ωστόσο ότι προκειμένου να καλλιεργηθεί «θετικό κλίμα», συνέστησε στους υπόλοιπους επιτρόπους να «αναβληθεί προσωρινά» η ένταξη των αερογραμμών στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών μέχρι την επόμενη συνέλευση του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας το φθινόπωρο του 2013.Σε «καλό» δρόμο οι στόχοι Ευρώπη 2020 για την κλιματική αλλαγή
Αντίθετα με τις άλλες προτεραιότητες της Στρατηγικής Ευρώπη 2020, ο στόχος για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας βρίσκεται σε «ικανοποιητικό» στάδιο.
Σύμφωνα με έκθεση της Eurostat που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2012, τα στοιχεία σχετικά με την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής μέσω της μείωσης των εκπομπών άνθρακα, αύξησης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση καθώς και της ενεργειακής απόδοσης, έχουν «θετική εικόνα». Αναφορικά με την μείωση των εκπομπών κατά 20% συγκριτικά με τα επίπεδα του 1990, μέχρι το 2010 είχαν μειωθεί κατά 15%.
Σε ό, τι αφορά τον στόχο αύξησης του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική ενεργειακή κατανάλωση (που είναι 20%), το ποσοστό αυξήθηκε την πρώτη δεκαετία του 2000, από το 8.1% του 2004 στο 12.5% το 2010.
Σημειώνεται ότι η στροφή προς τις ΑΠΕ αποτέλεσε έναν από τους λόγους μείωσης των πωλήσεων φυσικού αερίου της Gazprom προς την Ευρώπη και άλλες χώρες κατά 0.5% στα 10.2 δις € το πρώτο 6μηνο του 2012, και σε συνδυασμό με την μείωση στο εσωτερικό, Gazprom και Μόσχα θέτουν πλέον στρατηγική προτεραιότητα την «ενεργειακή επέκταση» στην Ασία.
Τέλος η ενεργειακή απόδοση επίσης βρίσκεται σε καλό δρόμο. Στόχος της ΕΕ για το 2020 είναι η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας 1474 εκ τόνων ισοδύναμου πετρελαίου. Την περίοδο 1990 μέχρι και το 2010 το επίπεδο κυμάνθηκε στους 1650 εκ τόνους ισοδύναμου πετρελαίου.
H «ιστορικά θερμότερη» της Ευρώπης, η τελευταία δεκαετία
Ιστορικά «υψηλά επίπεδα» έπιασαν οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη κατά την τελευταία δεκαετία σύμφωνα με νέα έρευνα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), του συμβουλευτικού σώματος της ΕΕ για το κλίμα.Φαίνεται ότι η θερμοκρασία κινήθηκε περίπου κατά 1,3 βαθμούς Κελσίου πάνω από την ιστορικά θερμότερη περίοδο (από το μέσο όρο τη προ - βιομηχανικής εποχής, οπότε και άρχισαν οι πρώτες επίσημες μετρήσεις). Η έκθεση κατέδειξε ότι από το 2002, οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί στη νότια Ευρώπη, την ίδια στιγμή που έχουν αυξηθεί στο βόρειο τμήμα της και ότι υπάρχουν περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα.Η έκθεση του ΕΟΠ, «Κλιματική αλλαγή, επιπτώσεις και τρωτότητα στην Ευρώπη 2012», ισχυρίζεται ότι οι επιπτώσεις της επιτάχυνσης της κλιματικής αλλαγής θα διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή της Ευρώπης, με τη Μεσόγειο να πλήγεται από κύματα καύσωνα και την ίδια στιγμή ο Βορράς να υποφέρει από θαλάσσιες και ποτάμιες πλημμύρες.
Πρωτοφανές λιώσιμο πάγου στη Γροιλανδία
Τον Ιούλιο του 2012, το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας έλιωσε με τους ταχύτερους ρυθμούς σε όλη την ιστορία. Το ανεπανάληπτο λιώσιμο του πάγου διαπιστώθηκε από 3 δορυφόρους. Το γεγονός εξέπληξε και ανησύχησε τους επιστήμονες, ενώ πυροδότησε και τους φόβους για τον ρυθμό και τις μελλοντικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Σε δήλωση που δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της NASA, επιστήμονες παραδέχτηκαν ότι τα στοιχεία του δορυφόρου ήταν τόσο εντυπωσιακά, που στην αρχή νόμιζαν ότι έχει γίνει κάποιο λάθος!«Ήταν τόσο ασυνήθιστο που αρχικά αμφισβήτησα το αποτέλεσμα: ήταν πραγματικό ή ήταν λανθασμένο δεδομένο;», τόνισε σε δήλωσή του ο Son Nghiem από τη NASA.Οι εικόνες της NASA δείχνουν μια ταχεία απόψυξη μεταξύ 8 και 12 Ιουλίου. Μέσα σε αυτές τις 4 μέρες, οι μετρήσεις των τριών δορυφόρων έδειξαν ένα ανεπανάληπτα γρήγορο λιώσιμο των πάγων από περίπου το 47% της επιφάνειας του πάγου στο 97%.
Μάχη ΕΕ-Κίνας… για μια «θέση στον ήλιο»
Τον Σεπτέμβριο του 2012, η Κομισιόν ανακοίνωσε την έναρξη έρευνας για το εάν και κατά πόσο οι κινεζικές κατασκευάστριες ηλιακών πάνελ μειώνουν παρανόμως τις τιμές στα προϊόντα που διαθέτουν στην ενιαία αγορά της ΕΕ.
Η Ευρώπη είναι ακόμα η σημαντικότερη αγορά για προϊόντα ηλιακής ενέργειας, αναλογώντας στο 74% των παγκόσμιων εγκαταστάσεων το 2011, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή βιομηχανική ένωση φωτοβολταϊκών (EPIA). Το 2011, το 57% όλων των ηλιακών κυττάρων παρήχθησαν στην Κίνα, με δεύτερη την Ταϊβάν μόλις 11%, έδειξαν τα στοιχεία από τη δημοσίευση της Photon. Κοντά στο 7%, η Γερμανία - η μεγαλύτερη αγορά ηλιακής ενέργειας στον κόσμο σε συνολικές εγκαταστάσεις - ήρθε τρίτη.
Ευρωπαϊκές εταιρείες με πρωτοπόρα την γερμανική SolarWorld AG, ζήτησαν από την ΕΕ να ερευνήσει ισχυρισμούς ότι οι κινεζικές εταιρείες πωλούν τα προϊόντα τους κάτω από την αγοραία αξία στην Ευρώπη- την μεγαλύτερη αγορά ηλιακής ενέργειας παγκοσμίως. Η SolarWorld πήρε παρόμοια πρωτοβουλία στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα η αμερικανική κυβέρνηση να επιβάλει τον Μάιο δασμούς της τάξεως 31% στις εισαγωγές ηλιακών πάνελ από την Κίνα.
Το Νοέμβριο του 2012, η σύγκρουση ΕΕ-Κίνας για τα ηλιακά πάνελ κλιμακώθηκε, καθώς η Κίνα κατήγγειλε στον ΠΟΕ ότι Ιταλία και Ελλάδα ευνοούν αθέμιτα τους εγχώριους παρόχους.
Η Κίνα, η μεγαλύτερη παραγωγός ηλιακών πάνελ παγκοσμίως, κατηγόρησε την ΕΕ ότι παραβιάζει τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου, αφού πρώτα προειδοποίησε ότι θα μπλοκάρει τις εισαγωγές ηλιακής τεχνολογίας από την Ευρώπη. Είπε ότι η ουσία της καταγγελίας επικεντρώνεται στις προσφορές υψηλότερων τιμών ηλεκτρισμού από Ρώμη και Αθήνα σε παραγωγούς ηλιακής ενέργειας που χρησιμοποιούν κυρίως εγχώρια προϊόντα.
Με «εκπτώσεις» η Οδηγία για την Ενεργειακή Απόδοση
Μετά από χρονοβόρες διαπραγματεύσεις μεταξύ Συμβουλίου, Κομισιόν και Κοινοβουλίου, επετεύχθη τελικά τον Ιούνιο του 2012 συμφωνία με «εκπτώσεις» για την Οδηγία Ενεργειακής Απόδοσης στην ΕΕ.Η Δανική Προεδρία όντας αντιμέτωπη με την ισχυρή αντίσταση κρατών μελών, κυρίως Γερμανίας και Ηνωμένου Βασιλείου, βρήκε συμβιβαστική λύση για την Οδηγία Ενεργειακής Απόδοσης, με την βρετανίδα ευρωβουλευτή των Φιλελευθέρων Fiona Hall να ισχυρίζεται ότι η «οδηγία θα πετύχει το 17% από το αρχικό 20% της ενεργειακής εξοικονόμησης που χρειαζόμαστε μέχρι το 2020». «Δυστυχώς οι κυβερνήσεις της ΕΕ δεν είχαν τη βούληση να συμφωνήσουν σε πιο φιλόδοξα μέτρα, που θα πετύχαιναν το 20% του στόχου», τόνισε ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Claude Turmes, εκπρόσωπος του ΕΚ στις διαπραγματεύσεις με Κομισιόν και Συμβούλιο.«Συνεισφέρει στο πλαίσιο και είναι μια μακροπρόθεσμη προοπτική αλλά δεν είναι αρκετά ισχυρή για το 2020- τα κράτη μέλη συμφώνησαν διότι δεν πρέπει να εφαρμόσουν πολύ σύντομα αυτούς τους χάρτες πορείας», είπε η Erica Hope από το Climate Action Network.Για πρώτη φορά η οικολογική πρόοδος στο κινεζικό «λεξιλόγιο»
Για πρώτη φορά εντάσσεται η «οικολογική πρόοδος» στον στρατηγικό σχεδιασμό και ανάπτυξη της Κίνας, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του τελευταίου Κογκρέσου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας.«Η συνολική μας προσέγγιση (στην ανάπτυξη του σοσιαλισμού με κινεζικά χαρακτηριστικά) είναι η προώθηση της πολιτικής, κοινωνικής, πολιτισμικής και οικολογικής προόδου», είπε χαρακτηριστικά ο Κινέζος Πρόεδρος Hu Hintao.«Πρέπει να δώσουμε υψηλή προτεραιότητα για την επίτευξη οικολογικής προόδου και να την ενσωματώσουμε σε όλες τις πτυχές και την όλη διαδικασία προαγωγής της οικονομικής, πολιτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής προόδου, να εργαστούμε σκληρά για να οικοδομήσουμε μια όμορφη χώρα, και να επιτύχουμε διαρκή και βιώσιμη ανάπτυξη του κινεζικού έθνους», συνέχισε.Οι ευρωπαϊκοί δήμοι στρέφονται στην ηλεκτροκίνηση
Αξιοποιώντας δημόσιες χρηματοδοτήσεις και ευρωπαϊκά κονδύλια για την ανάπτυξη και τη στήριξη της ηλεκτροκίνητης αυτοκίνησης Τοπικές Αυτοδιοικήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη ενίσχυσαν το 2012 τις υποδομές τους σε σταθμούς φόρτισης και στόλο ηλεκτρικών αυτοκινήτων.Μία πρωτοβουλία του Παρισιού οδήγησε στην υπηρεσία ενοικίασης ηλεκτρικών αυτοκινήτων Autolib η οποία αξιοποίησε 235εκ € χρηματοδότησης. Αυτή η πρωτοβουλία εν συνεχεία ενέπνευσε το σύστημα Zen Car στις Βρυξέλλες, ενώ παρόμοια πρωτοβουλία πραγματοποιήθηκε και στο νησί Bornholm της Δανίας.«Στην Ελλάδα γίνονται κάποιες προσπάθειες και στον τομέα της ηλεκτροκίνησης, ωστόσο πρέπει να υπάρξει σαφής πολιτική βούληση σε κάθε επίπεδο διοίκησης», είπε στη EurActiv.gr, o Κωνσταντίνος Ζέρβας, Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος, Ποιότητας Ζωής και Ελεύθερων Χώρων Θεσσαλονίκης.«Η επιτάχυνση της διάδοσης και ευρύτερης υιοθέτησης της ηλεκτροκίνησης θα απαιτήσει γενναία κρατική υποστήριξη», δήλωσε η Έλενα Ταβλάκη, Διευθύντρια Ανάπτυξης Εργασιών της εταιρείας FORTISIS.Ευρωπαϊκή «νίκη» στη Ντόχα 
«Κερδισμένη» βγήκε η ΕΕ στην 18η Συνδιάσκεψη των Συμβαλλόμενων Μερών στη Σύμβαση-Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή (COP 18) που έλαβε χώρα στην Ντόχα του Κατάρ (Δεκέμβριος 2012).«Το κόστος της έλλειψης κλιματικής δράσης θα είναι πιο ακριβό από την επένδυση τώρα […] Καθώς είμαστε απασχολημένοι να αντιμετωπίσουμε την οικονομική κρίση, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχει και μια κλιματική κρίση που έρχεται», υπογράμμισε η επίτροπος για την κλιματική αλλαγή Connie Hedegaard.Οι διεθνείς συνομιλίες επικεντρώθηκαν στην εξέλιξη του διεθνούς καθεστώτος για την κλιματική αλλαγή μετά τη λήξη της δεύτερης περιόδου δέσμευσης του Πρωτοκόλλου του Κιότο, το 2012.Τα φτωχά κράτη κέρδισαν την ιστορική αναγνώριση για τα δεινά που αντιμετωπίζουν λόγω των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, μέσω της δέσμευσης των πλουσιότερων χωρών για χρηματοδότηση, την οποία έχουν ανάγκη για να αποκαταστήσουν τις «απώλειες και τις ζημιές» που υπέστησαν.Βασική προτεραιότητα για την ΕΕ καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων παρέμεινε η υιοθέτηση μίας νέας δεσμευτικής συμφωνίας η οποία θα περιλαμβάνει όλους τους μείζονες ρυπαίνοντες και η οποία θα πρέπει να έχει τεθεί σε ισχύ μέχρι το 2020. Παράλληλα, πάγια θέση της Ένωσης τα τελευταία χρόνια είναι και η κατάργηση του θεσμοθετημένου διαχωρισμού ανάμεσα σε ανεπτυγμένα και αναπτυσσόμενα συμβαλλόμενα κράτη-μέρη. Αυτό που η ΕΕ θέλει να εξασφαλίσει και φαίνεται να το καταφέρνει είναι η μετάβαση σε ένα νέο νομικό καθεστώς και σε μία νέα θεσμική αρχιτεκτονική όπου όλοι θα αναλάβουν δεσμεύσεις μείωσης ή περιορισμού των εκπομπών τους, συμπεριλαμβανομένων και των ισχυρών αναπτυσσόμενων κρατών, όπως η Κίνα και την Ινδία. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι για την Κίνα οι εκπομπές της αυξάνονται συνεχώς με τις κατά κεφαλήν εκπομπές να φτάνουν τους 7,2 τόνους τη στιγμή που στην ΕΕ οι αντίστοιχες είναι 7,5.Επιπλέον, η ΕΕ συνέστησε βασικό υποστηρικτή της συνέχισης του Πρωτοκόλλου του Κιότο, κάτι που τελικά κατάφερε στη Συνδιάσκεψη του Ντέρμπαν ένα χρόνο πριν (2011). Στη Ντόχα, η ΕΕ παρέμεινε πιστή πάνω σε αυτή τη θέση ζητώντας πιο αυστηρούς ποσοτικοποιημένους στόχους μείωσης των εκπομπών και από τις άλλες ανεπτυγμένες χώρες προκειμένου να αποτραπεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη πάνω από το «όριο συναγερμού» των 2 βαθμών. Η ίδια θέτει το στόχο μείωσης των εκπομπών στο 20% (και 30% εάν δεχτούν και οι υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες παρόμοιους περιορισμούς), ζητώντας και από τους άλλους να πράξουν το ίδιο. EurActiv.gr Σάβ, 29/12/2012
GR
FR
DE
ES
IT
RU
EU