Η Γη Είναι Φιλόξενη για Όλους Μας

Του Erle C. Ellis* / Τhe New York Times
Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι αλλοιώνοντας τα φυσικά τοπία της γης υπονομεύουμε τα ίδια τα συστήματα ζωής που μας συντηρούν. Σαν τα βακτήρια στο δοχείο ενός εργαστηρίου βιολογίας, η εκρηκτική αύξηση του αριθμού μας πλησιάζει τα όρια ενός πεπερασμένου πλανήτη, με ζοφερές συνέπειες. Η καταστροφή ενεδρεύει, καθώς οι άνθρωποι ξεπερνούν τη φυσική αντοχή της γης. Ακόμα και σήμερα, ακούω κάποιους επιστήμονες να επαναλαμβάνουν παρόμοιους ισχυρισμούς – συχνά χωρίς αντίλογο. Κάποτε, είναι αλήθεια, τους πίστευα κι εγώ.

Κι όμως, οι απόψεις αυτές δείχνουν μια βαθύτατη έλλειψη κατανόησης της οικολογίας των ανθρώπινων συστημάτων. Οι συνθήκες που συντηρούν την ανθρωπότητα δεν είναι φυσικές και ποτέ δεν ήταν. Από τα προϊστορικά χρόνια, οι ανθρώπινοι πληθυσμοί έχουν χρησιμοποιήσει τεχνολογίες και παρεμβάσεις στο περιβάλλον για να συντηρήσουν πληθυσμούς πολύ πέρα από τις δυνατότητες των αναλλοίωτων «φυσικών» οικοσυστημάτων.

Τα αποδεικτικά στοιχεία από την αρχαιολογία είναι σαφή. Οι πρόγονοί μας του γένους Homo χρησιμοποιούσαν κοινωνικές στρατηγικές κυνηγιού, πέτρινα εργαλεία και φωτιά για να αποσπάσουν περισσότερα μέσα συντήρησης από τόπους που αλλιώς δεν θα μπορούσαν να τα δώσουν. Ο Homo sapiens προχώρησε πολύ παραπέρα. Ακόμα και πριν τελειώσει η Εποχή των Παγετώνων, χιλιάδες χρόνια πριν από την ανάπτυξη της γεωργίας, κοινότητες συλλεκτών-κυνηγών είχαν εγκατασταθεί σε όλη τη γη και είχαν εξαρτηθεί από περίπλοκες τεχνολογικές στρατηγικές για να στηρίξουν αυξανόμενους πληθυσμούς σε τοπία που από καιρό είχαν μεταμορφωθεί από τους προγόνους τους.

Η φέρουσα ικανότητα της γης για τους προϊστορικούς συλλέκτες-κυνηγούς πιθανόν να μην ήταν παραπάνω από 100 εκατομμύρια. Χωρίς όμως τις παλαιολιθικές τεχνολογίες τους και τους τρόπους ζωής που ανέπτυξαν, ο αριθμός αυτός θα ήταν πολύ μικρότερος, ίσως όχι παραπάνω από λίγες δεκάδες εκατομμυρίων. Η ανάδυση της γεωργίας έδωσε τη δυνατότητα για πολύ μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού, απαιτώντας όλο και πιο εντατική εκμετάλλευση της γης. Στην κορύφωσή τους, αυτά τα αγροτικά συστήματα θα μπορούσαν να συντηρήσουν περίπου τρία δισεκατομμύρια ανθρώπους με λιτή διατροφή.

Ο παγκόσμιος πληθυσμός εκτιμάται τώρα στα 7,2 δισεκατομμύρια. Ωστόσο, με τις τρέχουσες βιομηχανικές τεχνολογίες, ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ έχει εκτιμήσει ότι οι πάνω από εννέα δισεκατομμύρια άνθρωποι που αναμένονται έως το 2050, καθώς ο πληθυσμός θα πλησιάζει την κορύφωσή του, θα μπορούσαν άνετα να συντηρηθούν με προϋπόθεση να υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές και οι κατάλληλες πολιτικές στο εμπόριο, την καταπολέμηση της φτώχειας και τη διατροφική ασφάλεια. Ποιος γνωρίζει τι θα ήταν εφικτό με τις τεχνολογίες του μέλλοντος; Το σημαντικό μήνυμα που δίνουν αυτοί οι αριθμοί θα έπρεπε να είναι πρόδηλο. Δεν μοιάζουμε καθόλου με τα βακτηρίδια σε πιάτο πειραματικού εργαστηρίου.

Γιατί όμως πολλοί φυσικοί επιστήμονες υψηλής κατάρτισης δεν το καταλαβαίνουν αυτό; Η προσωπική μου εμπειρία είναι ίσως διαφωτιστική. Εχοντας σπουδάσει βιολογία, έμαθα τα κλασικά μαθηματικά της πληθυσμιακής ανάπτυξης – ότι οι πληθυσμοί πρέπει να έχουν το όριό τους και πρέπει τελικά να φτάσουν σε ισορροπία με το περιβάλλον τους. Αν δεν το καταλάβαινες αυτό σήμαινε ότι δεν κατανοούσες τη φυσική: υπάρχει μία και μόνη γη, βεβαίως!

Μόνο έπειτα από χρόνια ερευνών στην αγροτική οικολογία της Κίνας έφτασα στο σημείο να δω πέρα από τις παρωπίδες του βιολόγου. Αδυνατώντας να εξηγήσω πώς οι πληθυσμοί αυξάνονταν επί χιλιετίες αναπτύσσοντας την παραγωγικότητα των ίδιων εδαφών, ανακάλυψα την αγροτική οικονομολόγο Εστερ Μπόουζραπ, η οποία είναι το αντίδοτο στον δημογράφο και οικονομολόγο Τόμας Μάλθους και τη θεωρία του ότι η αύξηση του πληθυσμού τείνει να ξεπεράσει την επάρκεια σε τρόφιμα. Οι θεωρίες της για την πληθυσμιακή αύξηση ως προωθητική δύναμη της γεωργικής παραγωγικότητας εξήγησαν τα στοιχεία που είχα συλλέξει, με τρόπο που ο Μάλθους ποτέ δεν θα μπορούσε. Ενώ παρέμεινα οικολόγος, έγινα συνταξιδιώτης με εκείνους που μελετούν τις μακροπρόθεσμες σχέσεις ανθρώπου-περιβάλλοντος: αρχαιολόγους, γεωγράφους, περιβαλλοντικούς ιστορικούς και αγροτικούς οικονομολόγους.

Η επιστήμη της ανθρώπινης βιωσιμότητας είναι στην ουσία της κοινωνική επιστήμη. Ούτε η φυσική ούτε η χημεία ούτε ακόμα και η βιολογία δεν επαρκούν για να κατανοήσουμε πώς ήταν δυνατόν ένα είδος να αναδιαμορφώσει τόσο το δικό του μέλλον όσο και το πεπρωμένο ενός ολόκληρου πλανήτη. Αυτή είναι η επιστήμη της Ανθρωποκαίνου Εποχής. Η ιδέα ότι οι άνθρωποι πρέπει να ζουν μέσα στα όρια του πλανήτη αρνείται τις πραγματικότητες της ιστορίας μας, πιθανότατα και του μέλλοντός μας. Οι άνθρωποι είναι δημιουργοί του οίκου τους. Μεταμορφώνουμε τα οικοσυστήματα για να συντηρούμαστε. Η φέρουσα ικανότητα του πλανήτη εξαρτάται από την ικανότητα των κοινωνικών μας συστημάτων και των τεχνολογιών μας, περισσότερο από οποιαδήποτε περιβαλλοντικά όρια.

Πριν από διακόσιες χιλιάδες χρόνια ξεκινήσαμε σ’ αυτόν τον δρόμο. Ο πλανήτης μας ποτέ δεν θα είναι ο ίδιος.

Είναι καιρός να ξυπνήσουμε για να δούμε τα πραγματικά όρια που αντιμετωπίζουμε: Τα κοινωνικά και τεχνολογικά συστήματα που μας στηρίζουν χρειάζονται βελτίωση.

Δεν υπάρχει κανένας περιβαλλοντικός λόγος για να πεινούν άνθρωποι, τώρα ή στο μέλλον. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε περισσότερα εδάφη –η αύξηση της παραγωγικότητας της γης με τη χρήση τεχνολογιών που ήδη υπάρχουν μπορεί να αυξήσει σημαντικά την επάρκεια τροφίμων αλλά και να ελευθερώσει περισσότερα εδάφη για τη φύση– στόχος που είναι ταυτόχρονα δημοφιλής και πιο εφικτός παρά ποτέ.

Τα μόνα όρια για τη δημιουργία ενός πλανήτη για τον οποίο οι μελλοντικές γενιές θα είναι υπερήφανες, είναι η φαντασία μας και τα κοινωνικά μας συστήματα. Καθώς κινούμαστε προς μια καλύτερη Ανθρωπόκαινο Εποχή, το περιβάλλον μας θα είναι αυτό που εμείς δημιουργούμε.

*Ο κ. Ερλ Σ. Ελλις είναι καθηγητής Γεωγραφίας και Περιβαλλοντικών Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ και επισκέπτης καθηγητής στην Graduate School of Design του Χάρβαρντ.

(από την εφημερίδα "Καθημερινή")
 energia.gr
6/1/13

Η προστασία των αρχαίων ναυαγίων: Μέθοδοι που χρησιμοποιούνται κατά των θαλάσσιων μικροοργανισμών

«Δύο είναι οι μέθοδοι της προστασίας ξύλινων ναυαγίων στην Ελλάδα, in situ, δηλαδή μέσα στο θαλάσσιο περιβάλλον στον οποίο έχουν εντοπισθεί: Η πρώτη χρησιμοποιεί γεωύφασμα και η δεύτερη βασίζεται στον εγκιβωτισμό του ναυαγίου. Και οι δύο όμως είναι πρωτοποριακές».
Αυτό ανέφερε στην ομιλία της στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο η δρ Αναστασία Πούρνου ειδικευμένη στην προστασία του ξύλου από μικροοργανισμούς που αναπτύσσονται στη θάλασσα και καταστρέφουν τα αρχαία ναυάγια.

Το γεγονός, ότι η υποβρύχια αρχαιολογία έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες είχε ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη πολλών ξύλινων ναυαγίων, τα οποία όμως από τη στιγμή, που θα έρθουν στο φως σε οικοσυστήματα, όπως το μεσογειακό μπορεί να αφανιστούν μέσα σε πολύ μικρό, χρονικό διάστημα.
«Γιατί το ξύλο των ναυαγίων, που θα βρεθεί πάνω από το ίζημα, λόγω μιας ανασκαφής ή λόγω υδροδυναμικών φαινομένων θα εποικιστεί άμεσα από θαλάσσιους ξύλο - διατρητικούς οργανισμούς (wood borers), που εντός ολίγων ετών θα το αποδομήσουν ολοκληρωτικά», είπε η ίδια. Συνεπώς, εάν μετά την αποκάλυψη το ξύλο δεν επαναταφεί σύντομα στο ίζημα όπου βρισκόταν, δηλαδή αν δεν επιστρέψει στο περιβάλλον ταφής του, που το διατήρησε ως σήμερα, κινδυνεύει να χαθεί για πάντα.

Οι οργανισμοί από τους οποίους κινδυνεύει το ξύλο μέσα στη θάλασσα ανήκουν κυρίως στα μαλάκια και στα καρκινοειδή. Να σημειωθεί όμως ότι το ξύλο ως αρχαιολογικό εύρημα μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την αξιοποίηση της ξυλείας από τον άνθρωπο σε διάφορες εποχές και κατά συνέπεια μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη μελέτη και την ερμηνεία του φυσικού, κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος.

Μόνο στη Μεσόγειο άλλωστε έχουν καταγραφεί πάνω από 2000 αρχαία ναυάγια ενώ η UNESCO υπολογίζει, ότι υπάρχουν περίπου 3 εκατομμύρια ναυάγια σε όλο τον κόσμο, που δεν έχουν ακόμα ανακαλυφθεί. Οσο κι αν φαντάζεται κανείς όμως, ότι πρωτίστως τα ναυάγια αποκαλύπτονται από τις αρχαιολογικές έρευνες, η αλήθεια είναι, ότι αυτό συντελείται συνήθως από την μετακίνηση ιζημάτων λόγω αλλαγής του υδροδυναμικού καθεστώτος του υποθαλάσσιου χώρου, που οφείλεται σε φυσικούς παράγοντες: τεκτονικά ρήγματα, ένταση και διεύθυνση ρευμάτων, σύσταση ιζήματος, γεωμορφολογία κ. λ. π.
Η επόμενη αιτία είναι οι ανθρωπογενείς επεμβάσεις τόσο στο παράκτιο όσο και στο υποθαλάσσιο περιβάλλον (κατασκευαστικά έργα σε λιμάνια, φράξιμο χειμάρρων, τουρμπίνες πλοίων, αλιεία κ. λ. π). Οσο για τις αρχαιολογικές υποβρύχιες έρευνες, κι αυτές μπορεί να εκθέτουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα τα ναυάγια εκτός ιζήματος.

Ο μεγάλος όγκος των ξύλινων ναυαγίων που ανακαλύπτονται αποτελεί έτσι, ένα σημαντικό πρόβλημα όσον αφορά στην προστασία και στη συντήρησή τους. Για το λόγο αυτό μάλιστα η προστασία της υποβρύχιας πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και διεθνών οργανισμών (ICOMOS, UNESCO).
Ολοι αυτοί οι οργανισμοί δίνουν έμφαση στη διαχείριση και προστασία των ναυαγίων in situ, κυρίως επειδή στις μέρες, στα περισσότερα κράτη του κόσμου η ανέλκυση, συντήρηση και έκθεση ένυδρης αρχαιολογικής ξυλείας μεγάλου όγκου, δεν είναι οικονομικά εφικτή.

«Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις που ακολουθούνται στην Μεσόγειο για την in situ προστασία αρχαίων ναυαγίων» είπε η κυρία Πούρνου. «Στο ελλαδικό χώρο όμως έχουν αναπτυχθεί κατ΄ αρχάς η χρήση γεωυφασμάτων, που σε περιβάλλοντα χαμηλής υδροδυναμικής μπορούν να λειτουργούν ως φυσικά φράγματα στην εποίκηση ξύλο - διατρητικών οργανισμών και να δημιουργούν αναερόβιες συνθήκες ταφής και κατά δεύτερον στον εγκιβωτισμό του ξύλινου μέρους των ναυαγίων μέσα στο ίζημα που εξασφαλίζει σταθερές ατοξικές συνθήκες σε περιβάλλοντα υψηλής υδροδυναμικής», κατέληξε.

Θερμού Μαρία

tovima gr

28/12/12 

Αύξηση της θαλάσσιας ρύπανσης κατά 500%

Κατά 500% έχει αυξηθεί η θαλάσσια ρύπανση από πλαστικά προϊόντα όλων των ειδών τα τελευταία τριάντα χρόνια.
 
Αυτό έδειξαν τα αποτελέσματα των μετρήσεων της Ένωσης Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος - HELMEPA, τα οποία παρουσιάστηκαν σήμερα στην Καβάλα στο πλαίσιο ενημερωτικής ημερίδας με θέμα: «Απορρίμματα σε θάλασσες και ακτές, ένα πρόβλημα που μας αφορά όλους».

Ο υπεύθυνος του τομέα περιβάλλοντος της HELMEPA Κώστας Τριανταφύλλου παρουσιάζοντας τα συγκεντρωτικά στοιχεία συνολικά έξι ετών έρευνας που διεξήγαγε η Ένωση στις θάλασσες της Μεσογείου υπογράμμισε ότι οι κυριότεροι παράγοντες για τη ρίψη απορριμμάτων στο περιβάλλον είναι η άγνοια, η αδιαφορία και η έλλειψη εκπαίδευσης.
Ο κ. Τριανταφύλλου ανέφερε επίσης ότι στην Ελλάδα υπάρχουν ακόμα 395 Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) εκ των οποίων οι 90 παραμένουν ακόμη ενεργοί, ενώ όλοι οι υπόλοιποι μπορεί να μη λειτουργούν αλλά δεν έχουν αποκατασταθεί.
Υπογράμμισε τι χρειάζεται να περάσουν 300 με 600 χρόνια, ώστε να διασπαστούν τα πλαστικά απορρίμματα που έχουν συγκεντρωθεί όχι μόνο στην επιφάνεια της θάλασσας αλλά και στο βυθό, ενώ συμπλήρωσε ότι το 52% των απορριμμάτων προέρχεται από την αναψυχή των πολιτών στην παράκτια ζώνη και ένα 40% από καπνιστές.
.energypress.gr
22/11/12 

Στην Αυστραλία το μεγαλύτερο θαλάσσιο καταφύγιο του κόσμου

Το μεγαλύτερο δίκτυο θαλάσσιων πάρκων στον κόσμο, με στόχο την προστασία των οικοσυστημάτων, σκοπεύει να δημιουργήσει η Αυστραλία.

Το καταφύγιο θα εκτείνεται σε μια έκταση μεγαλύτερη από 3 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα (ενδεικτικά, η Ελλάδα καλύπτει έκταση 132.000 τ.χλμ.), όπου θα επιβληθούν περιορισμοί σε αλιευτικές δραστηριότητες και στην εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η ανακοίνωση έγινε λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της διάσκεψης για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου θα παρευρεθεί και η πρωθυπουργός της Αυστραλίας Τζούλια Γκίλαρντ, παρά τις προαναγγελθείσες ηχηρές απουσίες άλλων ηγετών όπως Μπαράκ Ομπάμα και Ντέιβιντ Κάμερον. Η κατάρτιση του σχεδίου διήρκεσε πολλά χρόνια, εν μέσω αντιδράσεων κυρίως από τους αλιείς και τις παράκτιες κοινότητες που φοβούνται ότι θα πληγούν.


«Ήρθε η ώρα ο κόσμος να κάνει μια καθοριστικής σημασίας κίνηση για την προστασία των ωκεανών μας και σήμερα η Αυστραλία ηγείται αυτής της προσπάθειας», δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος Τόνι Μπιουρκ. «Αυτό το νέο δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων θα συμβάλει στην προστασία του πλούσιου θαλάσσιου περιβάλλοντος της χώρας, της ζωής που αυτό υποστηρίζει, διασφαλίζοντας ότι θα παραμείνει υγιές, παραγωγικό και ανθεκτικό για χάρη των επόμενων γενεών».

Το σχέδιο της κυβέρνησης Γκίλαρντ συνίσταται ουσιαστικά στην προσθήκη άλλων 33 θαλάσσιων καταφυγίων στο υπάρχον δίκτυο. Όταν υλοποιηθεί, η μεγαλύτερη τέτοια προστατευόμενη περιοχή στον κόσμο, η οποία περιλαμβάνει και τον ευάλωτο Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο, θα καλύπτει περισσότερο από το εν τρίτο των αυστραλιανών υδάτων. Η διέλευση σκαφών και κάποιες δραστηριότητες αναψυχής, όπως οι καταδύσεις, δεν θα απαγορευτούν. Από εκεί και πέρα, το καταφύγιο θα χωρίζεται σε ζώνες, σε κάποιες εκ των οποίων θα απαγορευτούν κάποιες μορφές εμπορικής αλιείας, ενώ στις περισσότερες θα επιβληθούν περιορισμοί στις δραστηριότητες των ενεργειακών ομίλων.

Ως «ιστορικό επίτευγμα» χαιρέτισε τις ανακοινώσεις το Ίδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος της Αυστραλίας, ενώ η Εταιρία Άʼγριας Ζωής έκανε λόγο για ένα σημαντικό πρώτο βήμα, προσθέτοντας ωστόσο ότι «θα πρέπει να δημιουργηθούν περισσότερα θαλάσσια καταφύγια». Επιφυλάξεις εκφράζουν και άλλες οργανώσεις που ζητούσαν πλήρη απαγόρευση της εξερεύνησης πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Θάλασσα των Κοραλλίων, όπου βρίσκεται και ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος.

Τα σχέδια έχουν εξοργίσει τους ψαράδες καθώς, σύμφωνα με εκτιμήσεις τους, 36.000 άνθρωποι θα χάσουν τη δουλειά τους, θα επηρεαστούν 60 παράκτιες κοινότητες, ενώ το κόστος των θαλασσινών θα εκτιναχθεί. Σε πρώτη φάση, η κυβέρνηση προτίθεται να τους αποζημιώσει με περίπου 80 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία οι ίδιοι χαρακτηρίζουν «σταγόνα στον ωκεανό».
Ζέττα Ζάχου  
.skaipatras.gr
----
ΣΧΕΤΙΚΟ:

• ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΤΩΝ ΚΟΡΑΛΛΙΩΝ ΥΠΟ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ

 

Η ΕΕ έχει στόχο να παραμείνει στην πρωτοπορία των προσπαθειών για τη μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων

Τα θαλάσσια απορρίμματα αποτελούν σοβαρή απειλή για το παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον σε όλο τον πλανήτη. Τα θαλάσσια ενδιαιτήματα έχουν μολυνθεί από ανθρωπογενή απορρίμματα και άλλα απόβλητα, που δημιουργούν αυξανόμενα περιβαλλοντικά, οικονομικά και αισθητικά προβλήματα, αλλά και προβλήματα υγείας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει δράση για την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με αυτό το παγκόσμιο πρόβλημα, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν στο Ρίο εφέτος το καλοκαίρι, ώστε να μειωθεί η συχνότητα και οι επιπτώσεις της ρύπανσης αυτού του είδους στα θαλάσσια οικοσυστήματα.

Ο κ. Janez Potočnik, Επίτροπος αρμόδιος για το περιβάλλον, δήλωσε: «Στην παγκόσμια διάσκεψη κορυφής Ρίο + 20, οι ηγέτες του κόσμου δεσμεύθηκαν να μειώσουν σημαντικά τη θαλάσσια ρύπανση από απορρίμματα μέχρι το 2025. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να παραμείνει στην πρωτοπορία της προσπάθειας αυτής, συνεργαζόμενη στενά με τα κράτη μέλη, τις συμβάσεις για τις περιφερειακές θάλασσες και τους ενδιαφερόμενους φορείς για να εντοπιστούν και να αναπτυχθούν εναρμονισμένες πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος.»

Για να ευαισθητοποιήσει και να προκαλέσει προβληματισμό, η Επιτροπή δημοσιεύει επισκόπηση της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ, των πολιτικών και των στρατηγικών που άπτονται του προβλήματος, αναφέροντας τις εν εξελίξει και τις μελλοντικές πρωτοβουλίες στον εν λόγω τομέα. Η επισκόπηση μπορεί να αναζητηθεί στην ακόλουθη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/environment/marine/good-environmental-status/descriptor-10/index_en.htm

Τα θαλάσσια απορρίμματα αποτελούνται σε ποσοστό μέχρι 80% από πλαστικά και προέρχονται από ποικίλες πηγές. Τα πλαστικά τείνουν να διατηρούνται στο θαλάσσιο περιβάλλον, ενδεχομένως για εκατοντάδες χρόνια. Το έγγραφο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι πολιτικές για τα ύδατα, την αποδοτικότητα των πόρων και τα απόβλητα, τη θάλασσα και την προστασία της φύσης, καθώς και η νομοθεσία που αφορά τα πλοία και τις λιμενικές υποδομές, θα διαδραματίσουν από κοινού ρόλο στην αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά πρέπει να εφαρμοστούν καλύτερα.

Οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν στο παρελθόν παρεμποδίστηκαν από την έλλειψη έγκυρων πληροφοριών σχετικά με την ακριβή κλίμακα και φύση του προβλήματος. Αλλά αυτό θα πρέπει πλέον να έχει εν μέρει επιλυθεί, στο μέτρο που καθίστανται διαθέσιμες βελτιωμένες γνώσεις. Μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 2012, στο πλαίσιο της εφαρμογής της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική, τα κράτη μέλη όφειλαν να υποβάλουν αρχική αξιολόγηση της κατάστασης των θαλάσσιων υδάτων τους, τον ορισμό που δίνουν στην «καλή περιβαλλοντική κατάσταση» και τους στόχους που έχουν καθορίσει με σκοπό την επίτευξή της. Η Επιτροπή εξετάζει τώρα τις εκθέσεις των κρατών μελών και προτίθεται να δημοσιεύσει την εκτίμησή της το 2013.

Δεν ήταν όλα τα κράτη μέλη σε θέση να υποβάλουν εγκαίρως την έκθεσή τους. Ενημερωμένη επισκόπηση των εκθέσεων των κρατών μελών μπορεί να αναζητηθεί στην ακόλουθη διεύθυνση:

http://ec.europa.eu/environment/marine/eu-coast-and-marine-policy/implementation/scoreboard_en.htm

Τα επόμενα βήματα

Το έγγραφο για τα θαλάσσια απορρίμματα, από κοινού με πολλά εν εξελίξει πιλοτικά έργα και τις πληροφορίες που συγκεντρώνονται από τα κράτη μέλη σχετικά με την κατάσταση των θαλασσών τους στο πλαίσιο της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική, θα αποτελέσουν σημαντικό υλικό, καθώς η Επιτροπή μελετά την πιθανή επιβολή στόχου μείωσης σε επίπεδο ΕΕ, ως συμβολή στην επίτευξη της δέσμευσης που ανελήφθη στη διάσκεψη Ρίο + 20.

Η Επιτροπή θα προβεί τώρα σε διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη και άλλες χώρες, τις συμβάσεις για τις περιφερειακές θάλασσες, τους εμπλεκόμενους φορείς και άλλους ενδιαφερομένους σχετικά με τον βέλτιστο τρόπο προώθησης μέτρων για τα θαλάσσια απορρίμματα. Η διαβούλευση αυτή θα κορυφωθεί με μια διεθνή διάσκεψη για την πρόληψη και τη διαχείριση των θαλάσσιων απορριμμάτων στις ευρωπαϊκές θάλασσες, η οποία θα συνδιοργανωθεί από το γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Βερολίνο τον Απρίλιο του 2013. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος της Γερμανίας κ. Altmaier και ο Επίτροπος κ. Potočnik θα είναι μεταξύ των συμμετεχόντων στην εκδήλωση αυτή, που θα επικεντρωθεί σε περιφερειακά σχέδια δράσης για τις θάλασσες της Ευρώπης και έχει στόχο να παρουσιάσει μια πρακτική δέσμη εργαλείων για δράση.

Ιστορικό

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των θαλάσσιων απορριμμάτων μπορούν να γίνουν αισθητές κυρίως στη θαλάσσια πανίδα, αλλά δημιουργούν επίσης πρόσθετη πίεση στα ήδη ευάλωτα θαλάσσια οικοσυστήματα και μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία. Τα θαλάσσια απορρίμματα εμποδίζουν επίσης τον τουρισμό, η δε αποκομιδή των απορριμμάτων στην παραλία κοστίζει αρκετά εκατομμύρια ευρώ ετησίως στις παράκτιες περιοχές της Ευρώπης.

Η οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική απαιτεί από τα κράτη μέλη την επίτευξη «καλής περιβαλλοντικής κατάστασης» των θαλάσσιων υδάτων τους μέχρι το 2020. Προς τούτο, το πρώτο βήμα εφαρμογής είναι η κατάρτιση αρχικής αξιολόγησης (άρθρο 8) που προσδιορίζει τις κυριότερες απειλές για τις ευρωπαϊκές θάλασσες. Επιπλέον, τα κράτη μέλη οφείλουν να διαμορφώσουν, με βάση τον ορισμό της «καλής περιβαλλοντικής κατάστασης» (ΚΠΚ, άρθρο 9), συγκεκριμένα κριτήρια βάσει των οποίων θα μπορούν να αξιολογηθούν τα δεδομένα παρακολούθησης. Τέλος, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να θεσπίσουν εθνικούς περιβαλλοντικούς στόχους (άρθρο 10), οι οποίοι να προσδιορίζουν το επίπεδο των φιλοδοξιών τους. Τα θαλάσσια απορρίμματα είναι ένα από τα έντεκα χαρακτηριστικά ποιοτικής περιγραφής που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα κράτη μέλη για τον προσδιορισμό της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης. Όλες αυτές οι εργασίες πρέπει να γίνουν με τη συνεργασία των χωρών που μοιράζονται τις τέσσερις ευρωπαϊκές θάλασσες, τον Βορειοανατολικό Ατλαντικό, τη Βαλτική, τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο.

Για περισσότερες πληροφορίες:

http://ec.europa.eu/environment/marine/

16/11/12

Το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που τα ελληνικά δάση είναι ευάλωτα στις πυρκαγιές -τα παρατεταμένα θερμά και ξηρά καλοκαίρια, οι ήπιοι χειμώνες (χαρακτηριστικοί του μεσογειακού κλίματος), οι δυνατοί άνεμοι, το έντονο ανάγλυφο των δασικών εδαφών και η εύφλεκτη ξηροφυτική βλάστηση.

Όταν σε αυτούς τους παράγοντες προστεθεί και η έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα, η ελλιπής διαχείριση των εύφλεκτων αυτών δασών και η επικράτηση της αντίληψης ότι η προστασία από τις δασικές πυρκαγιές ταυτίζεται με την δασοπυρόσβεση, αυξάνεται ο αριθμός των πυρκαγιών όπως και οι δασικές εκτάσεις που αυτές καταστρέφουν.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι κατά τη δεκαετία του ΄90 ο μέσος όρος των καμένων εκτάσεων προσέγγισε τα 500.000 στρέμματα, ενώ μόνο κατά την διάρκεια του καλοκαιριού του 2007 το σύνολο των καμένων εκτάσεων ξεπέρασε τα 2,5 εκ. στρέμματα.

Ανθρωπογενή αίτια δασικών πυρκαγιών

Οι κυριότερες αιτίες των δασικών πυρκαγιών είναι:

• Οι διάφορες γεωργικές δραστηριότητες και κυρίως η καύση ξερών χόρτων.
• Η απόρριψη αναμμένων τσιγάρων ή το άναμμα φωτιάς στο δάσος.
• Η απόρριψη σκουπιδιών στο δάσος.
• Η καύση σκουπιδιών και η ύπαρξη ανεξέλεγκτων χωματερών.
• Κακόβουλες ενέργειες (εμπρησμοί).
• Διάφορες δραστηριότητες σε εξοχικές κατοικίες.
• Ατυχήματα (τροχαία, βλάβες γεωργικών μηχανημάτων, κοκ)

Οι ανθρώπινες αυτές δραστηριότητες έχουν σαν αποτέλεσμα να εκδηλώνονται πυρκαγιές τόσο συχνά που οι αντοχές των οικοσυστημάτων εξαντλούνται. Επιπλέον, η αναγέννηση και η διατήρηση των οικολογικών αξιών των οικοσυστημάτων γίνεται ακόμη πιο δύσκολη από τη διάσπαση που προκαλούν οι υποδομές -κυρίως οι δρόμοι και οι οικισμοί.

Παράλληλα, η ραγδαία αστικοποίηση του πληθυσμού και η μείωση της μόνιμης παρουσίας στην ύπαιθρο, η αποδυνάμωση της πρωτογενούς παραγωγής στα δάση και τις περιοχές γύρω από αυτά και η γενικότερη υποχώρηση του κλάδου της δασοπονίας έχουν σαν αποτέλεσμα να μην γίνεται διαχείριση του δάσους τοπικά, να χάνονται οι ντόπιες πρακτικές και να αυξάνεται σημαντικά η βιομάζα, δηλαδή η κάθε είδους βλάστηση στο δάσος. Έτσι οι πρακτικές πρόληψης μειώνονται, η σφοδρότητα των πυρκαγιών αυξάνει και η έγκαιρη αντιμετώπισή τους γίνεται εξαιρετικά δύσκολη.

Τύποι δασικών πυρκαγιών

• Πυρκαγιές εδάφους ή υπόγειες, οι οποίες καίνε την οργανική ύλη κάτω από την επιφάνεια του φυλλοστρώματος του δάσους. Συχνά δεν παράγουν καπνό, οπότε γίνονται δύσκολα αντιληπτές, και η καταπολεμησή τους δεν είναι εύκολη. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσουν φωτιές επιφανείας. Η καύση των ριζών των δέντρων μπορεί να συνεχίζει επί μέρες χωρίς να γίνεται αντιληπτή, με αποτέλεσμα την επέκταση ή την αναζωπύρωση πυρκαγιών.
• Πυρκαγιές επιφανείας ή έρπουσες, οι οποίες καίνε την ξερή οργανική ύλη και τη χαμηλή βλάστηση. Είναι οι πιο κοινές δασικές πυρκαγιές στη χώρα μας.
• Πυρκαγιές κόμης ή επικόρυφες, οι οποίες καίνε την κόμη των δένδρων και των θάμνων. Συνήθως προέρχονται από τις πυρκαγιές επιφανείας.
• Σαρωτικές πυρκαγιές, οι οποίες προκαλούνται απο τη συνύπαρξη δύο ή τριών απο τις προαναφερθείσες πυρκαγιές.

Χαρακτηριστικά δασικών πυρκαγιών

Πέρα από τους παραπάνω τύπους των δασικών πυρκαγιών, μία σειρά από άλλα χαρακτηριστικά προσδιορίζουν την ένταση και τη σφοδρότητα των δασικών πυρκαγιών και συνεπώς τις επιπτώσεις τους. Αυτά περιλαμβάνουν το είδος της βλάστησης που καίγεται, την ένταση των ανέμων, το είδος και την κλίση του εδάφους, την ταχύτητα της πυρκαγιάς, κοκ. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά συνδυάζονται για να διαμορφώσουν τον ακριβή χαρακτήρα κάθε πυρκαγιάς, και συνεπώς καθορίζουν και τις επιπτώσεις που αυτή έχει. Σημαντικά ως προς τις επιπτώσεις είναι επίσης είναι τα διάφορα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της κάθε πυρκαγιάς (έκταση, τοποθεσία), αλλά και η χρονική της σύμπτωση.

Οι κυριότερες επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών

• Καταστροφή της βλάστησης. Τα περισσότερα δασικά είδη που απαντώνται σε χαμηλά υψόμετρα της χώρας μας (πχ πεύκα) είναι προσαρμοσμένα στην πυρκαγιά και μπορούν να ανακάμψουν άμεσα με δεδομένο πάντα ότι δεν έχουν καεί επανειλλημένα στο πρόσφατο παρελθόν. Πολλές φορές μάλιστα, τα είδη αυτά μπορεί και να ωφελούνται από την ανανέωση που προκύπτει μετά από μία πυρκαγιά. Αντιθέτως τα περισσότερα είδη των μεγάλων υψομέτρων (πχ έλατα) δεν μπορούν να ανακάμψουν με φυσικό τρόπο μετά από μία πυρκαγιά, και ούτε μπορεί να θεωρηθεί πως ωφελούνται με οποιονδήποτε τρόπο.
• Διάβρωση του εδάφους. Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν σε μία πυρκαγιά, μεταξύ άλλων παραγόντων, μεταβάλλουν την εδαφική δομή και μειώνουν τη συνοχή του εδάφους. Ταυτόχρονα, η απομάκρυνση της βλάστησης το αφήνει απόλυτα εκτεθειμένο στη βροχή και τον αέρα και μειώνει τη δυνατότητα απορρόφησης του νερού. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα εδάφη γίνονται πιο ευπαθή, μπορεί να απομακρύνονται από τον άνεμο ή να παρασύρονται από το ορμητικό βρόχινο νερό. Ανάλογα με την κλήση του εδάφους, αυτή η φθορά μπορεί να οδηγήσει τόσο σε σταδιακή απώλεια της εδαφικής κάλυψης –με συνέπειες για τις δυνατότητες αναγέννησης της βλάστησης-, ενώ η μειωμένη δυνατότητα απορρόφησης νερού μπορεί να συμβάλει σε φαινόμενα πλημμυρών.
• Επιπτώσεις στην πανίδα. Ο τρόπος με τον οποίο οι πυρκαγιές επηρεάζουν την πανίδα είναι ιδιαίτερα σύνθετος και δύσκολα μπορεί να αποτιμηθεί σε γενικό επίπεδο. Σε γενικές γραμμές τα περισσότερα μεγάλα θηλαστικά όπως και τα πουλιά έχουν τη δυνατότητα να διαφύγουν από την περιοχή της πυρκαγιάς, ενώ πολλά είδη ερπετών προφυλάσονται από αυτήν καλυπτόμενα στο έδαφος ή στα βράχια. Αντίθετα τα μικρότερα θηλαστικά, τα αρθρόποδα αλλά και πολλά είδη ερπετών και μικρών δασόβιων πουλιών δεν προλαβαίνουν συνήθως να διαφύγουν. Αντίστοιχα, οι επιπτώσεις της πυρκαγιάς στη βλάστηση ωφελούν μεγάλο αριθμό ειδών που προτιμούν τους ανοικτούς χώρους ή βόσκουν ενώ θίγουν τα καθαρά δασόβια είδη πουλιών και μικρών θηλαστικών. Οι επιπτώσεις μπορεί είναι σημαντικότερες εάν η πυρκαγιά εκδηλωθεί την εποχή της αναπαραγωγής, εάν η έκτασή της είναι τόσο μεγάλη που να καλύπτει μεγάλο μέρος της εξάπλωσης ενός είδους ή εάν η διάσπαση του βιοτόπου από υποδομές είναι τέτοια που να εμποδίζει τη διαφυγή των ζώων και μετέπειτα τον επανεποικισμό.
• Αλλαγή του κλίματος και ατμοσφαιρική ρύπανση. Οι πυρκαγιές μπορεί να επιβαρύνουν προσωρινά τον ατμοσφαιρικό αέρα ενώ η καταστροφή της βλάστησης επηρεάζει το μικροκλίμα των συγκεκριμένων περιοχών, καθώς μειώνει τις ευεργετικές ψυκτικές επιδράσεις των δασικών δέντρων και αυξάνει την ηλιακή αντανάκλαση του εδάφους.
• Επιπτώσεις στην πρωτογενή παραγωγή. Παρότι η παραγωγή μίας περιοχής θίγεται συνολικά από την πυρκαγιά, οι επιπτώσεις στην πρωτογενή παραγωγή, δηλαδή στη γεωργία, την κτηνοτροφία και την υλοτομία, είναι οι πιο συχνές και εμφανείς αλλά και αυτές οι οποίες αλληλεπιδρούν άμεσα με τα οικολογικά χαρακτηριστικά.

Αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών

Για να εξαλειφθούν οι καταστροφικές συνέπειες των δασικών πυρκαγιών στο φυσικό περιβάλλον και την κοινωνία χρειάζεται να δοθεί έμφαση στην πρόληψη, να τονωθεί και να αναδιαρθρωθεί η δασική διαχείριση, να επιτευχθεί ο αποτελεσματικός συντονισμός των εμπλεκόμενων φορέων σε όλα τα διοικητικά επίπεδα, η κινητοποίηση και οργάνωση των πολιτών και των οργανώσεών τους, και να αναδειχθεί σε προτεραιότητα η έγκαιρη, στοχευμένη και επιστημονικά ορθή επέμβαση σαν επιχειρησιακή προτεραιότητα.

Πηγή: www.wwf.gr

pemptousia.gr

10/8/12

ΗΠΑ: Χειρότερες οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής απ’ ότι υπολόγιζαν οι επιστήμονες

Η κλιματική αλλαγή που έχει προκληθεί εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας ευθύνεται για την αύξηση της συχνότητας των πολύ ζεστών καλοκαιριών, ενώ η κατάσταση είναι ήδη χειρότερη από αυτή που φαντάζονταν οι επιστήμονες πριν 20 χρόνια, προειδοποίησε ο Αμερικανός κλιματολόγος Τζέιμς Χάνσεν σε άρθρο του που δημοσιεύεται σήμερα από την εφημερίδα Washington Post [1].

Ο κ. Χάνσεν, διευθυντής του ινστιτούτου διαστημικών μελετών της NASA Γκοντάρ, δήλωσε ότι οι "μελανές" προβλέψεις για τις επιπτώσεις της συνεχούς αύξησης της θερμοκρασίας που παρουσιάστηκαν το 1988 ενώπιον της αμερικανικής Γερουσίας είναι ήδη ξεπερασμένες.

"Εχω να εξομολογηθώ κάτι: ήμουν πολύ αισιόδοξος", αναφέρει χαρακτηριστικά ο επιστήμονας, ένας από τους πρώτους που προέβλεψαν τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής τη δεκαετία του 1980.

"Οι προβλέψεις μου για την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας επιβεβαιώθηκαν. Ομως δεν κατάφερα να μελετήσω με πόση ταχύτητα η μέση αύξηση της θερμοκρασίας θα οδηγήσει σε καταστάσεις ακραίων κλιματικών φαινομένων", πρόσθεσε ο κ.Χάνσεν.

Σύμφωνα με τον ίδιο και τους συναδέλφους του, η ανάλυση των παγκόσμιων θερμοκρασιών τα τελευταία 60 χρόνια δείχνει μια "εκπληκτική αύξηση της συχνότητας των εξαιρετικά ζεστών καλοκαιριών".

Περιγράφοντας "τις βαθιές, ανησυχητικές επιπτώσεις όχι μόνο για το μέλλον μας, αλλά και για το παρόν μας", ο κλιματολόγος εξηγεί ότι αυτή η ανάλυση δεν βασίζεται σε προβλέψεις, "αλλά σε πραγματικές παρατηρήσεις μετεωρολογικών φαινομένων και θερμοκρασιών".

Ο Χάνσεν εκτιμά εξάλλου ότι ο καύσωνας που έπληξε την Ευρώπη το 2003 [2], το κύμα εξαιρετικής ζέστης που σημειώθηκε στη Ρωσία το 2010, η ξηρασία που έπληξε πέρυσι το Τέξας και την Οκλαχόμα των ΗΠΑ μπορούν να αποδοθούν στην κλιματική αλλαγή.

"Μόλις συλλεχθούν τα δεδομένα, σε μερικές εβδομάδες, ίσως το ίδιο να ισχύει και για το εξαιρετικά ζεστό καλοκαίρι που περνούν φέτος οι ΗΠΑ", επεσήμανε. 

SigmaLive 5/8/12

--------------

*[1]James E. Hansen directs the NASA Goddard Institute for Space Studies.

When I testified before the Senate in the hot summer of 1988 , I warned of the kind of future that climate change would bring to us and our planet. I painted a grim picture of the consequences of steadily increasing temperatures, driven by mankind’s use of fossil fuels.
But I have a confession to make: I was too optimistic.....washingtonpost.com
-----
ΣΧΕΤΙΚΟ:

• [2] Καύσωνες και Κλιματική Αλλαγή στην Ευρώπη

Η Γροιλανδία έλιωνε γρήγορα και στο παρελθόν

Το τωρινό φαινόμενο έχει συμβεί τουλάχιστον άλλες δύο φορές τα τελευταία 80 χρόνια.

Λονδίνο 

Ο ταχύς ρυθμός με τον οποίο λιώνουν οι πάγοι της Γροιλανδίας τα τελευταία χρόνια δεν είναι πρωτοφανές φαινόμενο αφού σύμφωνα με μια νέα μελέτη έχει συμβεί τουλάχιστον άλλες δύο φορές τα τελευταία 80 έτη. Ομάδα ερευνητών στη Δανία υποστηρίζει ότι τόσο τη δεκαετία του 1980 και του 1990 όσο και τη δεκαετία του 1930 υπήρχε ταχεία απώλεια πάγων στη Γροιλανδία.

Η ανακοίνωση δημιουργεί ελπίδες ότι το λιώσιμο των πάγων που λαμβάνει χώρα τα τελευταία χρόνια στη Γροιλανδία αποτελεί μέρος ενός γεωλογικού κύκλου και δεν είναι προϊόν των κλιματικών αλλαγών στον πλανήτη βασικός παράγοντας των οποίων είναι, όπως όλα δείχνουν, η ανθρώπινη δραστηριότητα.

Το πρόβλημα

Το διάστημα 2005-2010 υπήρξε πολύ μεγάλη απώλεια πάγων στη Γροιλανδία που είχε ως αποτέλεσμα αξιοσημείωτη αύξηση της στάθμης της θάλασσας σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον όλες οι τελευταίες παρατηρήσεις δείχνουν ότι η απώλεια των πάγων στη Γροιλανδία συνεχίζεται με ταχύ ρυθμό.

Το λιώσιμο των πάγων της Γροιλανδίας σε συνδυασμό με εκείνο των πάγων στους δύο πόλους προκαλεί τεράστια ανησυχία αφού η συνεχής αύξηση της στάθμης των υδάτων απειλεί τους κατοίκους των νησιωτικών και παράκτιων περιοχών του πλανήτη. Αν συνεχιστεί το φαινόμενο υπάρχει ο κίνδυνος κυριολεκτικά να βουλιάξουν πολλές περιοχές.

Αυτό θα έχει ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές αλλά και κοινωνικές συνέπειες αφού εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν στις περιοχές «υψηλού κινδύνου» θα υποχρεωθούν να μεταναστεύσουν.

Η μελέτη

Λεπτομερή δεδομένα για την απώλεια των πάγων στη Γροιλανδία υπάρχουν μόνο τα τελευταία 20 χρόνια καθώς ο πρώτος δορυφόρος που πραγματοποιούσε σχετικές παρατηρήσεις τέθηκε σε λειτουργία το 1992 .  Υπάρχουν όμως αεροφωτογραφίες της Γροιλανδίας από τη δεκαετία του 1930.

Διεθνής ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Κουρτ Κγερ του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης χρησιμοποίησε αυτές τις εικόνες και δημιούργησε ένα τρισδιάστατο μοντέλο των πάγων της Γροιλανδίας στο οποίο καταγράφονται οι μεταβολές στους πάγους τα τελευταία 80 χρόνια. Οπως φαίνεται, τόσο τη δεκαετία του 1930 όσο και κατά το διάστημα 1985-1993 υπήρξε απώλεια πάγων στη Γροιλανδία παρόμοια με αυτή που συμβαίνει και τώρα. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Αναφερόμενοι στη νέα μελέτη άλλοι ειδικοί έσπευσαν να σημειώσουν ότι προκειμένου να καταγραφεί αναλυτικά η απώλεια των πάγων απαιτούνται πολύ περισσότερα δεδομένα και πιο σύνθετη ανάλυση από αυτή της επεξεργασίας αεροφωτογραφιών. Παρά ταύτα η μελέτη δημιουργεί την ελπίδα ότι το φαινόμενο που λαμβάνει χώρα τώρα στη Γροιλανδία δεν είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής αλλά μέρος ενός γεωλογικού κύκλου. Με βάση αυτό το αισιόδοξο σενάριο σύντομα οι πάγοι θα «επιστρέψουν» στην περιοχή και η απώλεια τους θα κυμαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα. 

Θοδωρής Λαΐνας

tovima gr 3/8 

ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΤΩΝ ΚΟΡΑΛΛΙΩΝ ΥΠΟ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ

Το Τρίγωνο των Κοραλλιών, η θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ασίας και Ωκεανίας η οποία θεωρείται το πλέον πλούσιο θαλάσσιο οικοσύστημα στον κόσμο, κινδυνεύει άμεσα με κατάρρευση εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η κατάσταση μάλιστα ίσως να μην είναι αναστρέψιμη για το 85-90% της περιοχής.

Η περιοχή μεταξύ Ινδικού και Ειρηνικού Ωκεανού ανάμεσα στις βόρειες ακτές της Ωκεανίας και τις νοτιοανατολικές περιοχές της Ασίας, γνωστή και ως το «Τρίγωνο των Κοραλλιών» εκτιμάται ότι είναι η πλουσιότερη περιοχή του πλανήτη σε όρους θαλάσσιας βιοποικιλότητας και έχει χαρακτηριστεί ως πρώτης προτεραιότητας θαλάσσιος βιότοπος παγκοσμίως. Αποκαλείται μάλιστα "Αμαζόνιος των θαλασσών" καθώς θεωρείται το παγκόσμιο επίκεντρο της θαλάσσιας βιοποικιλότητας.

Όμως η αλόγιστη ανθρώπινη δραστηριότητα και η επίδραση της κλιματικής αλλαγης έχουν επιφέρει πλήγματα που ίσως αποδειχτούν μη αναστρέψιμα. Σύμφωνα με έρευνα του World Resources Institute το οποίο εκτίμησε την κατάσταση και τους κινδύνους από τους οποίους απειλείται η περιοχή, το 85-90% του Τριγώνου των Κοραλλίων απειλείται άμεσα με καταστροφή.

Κύρια αίτια για την ραγδαία επιδείνωση θεωρούνται η ανθρωπογενής δραστηριότητα στην θαλάσσια περιοχή και τις ακτές και η κλιματική αλλαγή.
Βασικοί παράγοντες της υποβάθμισης λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας είναι:
-Η μόλυνση που προέρχεται από βιομηχανική και αγροτική παραγωγή και φτάνει στη θάλασσα υπό τη μορφή χημικών, λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, και άλλων απορριμάτων κάθε είδους,
-η υπεραλιεία, καθώς και οι μέθοδοι αλιείας που χρησιμοποιούνται, καθώς στην περιοχή είναι ευρέως διαδεδομένη η χρήση δυναμίτη,
-η αλόγιστη παράκτια ανάπτυξη των έξι κρατών που απαρτίζουν το «Τρίγωνο».

Σύμφωνα με την έρευνα η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει ραγδαία τις ήδη βαρύτατες επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ήδη σε μεγάλο μέρος των περιοχών του Τριγώνου η μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί ήδη σημαντικά, ενώ έχουν παρατηρηθεί εκτεταμένα φαινόμενα λεύκανσης των κοραλλίων (coral bleaching), το οποίο οδήγεί στο θάνατό τους. [1]

«Στην ιστορία της, η ανθρωπότητα έχει δημιουργήσει επιπτώσεις στους ωκεανούς πολύ χειρότερες από τις αντίστοιχες στα δάση, αλλά επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν τι γίνεται στο βυθό, τους επιτρέπεται να συνεχίσουν να κάνουν ότι κάνουν» αναφέρει ο Μόρις Νάιτ, εκ των εισηγητών της έρευνας.

Η κατάσταση σε επίπεδο νομοθεσίας βελτιώνεται, αλλά με αργούς ρυθμούς. Οι Ζώνες Απαγόρευσης Αλιείας, οι οποίες επιτρέπουν τη δημιουργία βιότοπων για την αναπαραγωγή και την αύξηση των θαλάσσιων πληθυσμών αρχίζουν πλέον να επιβάλλονται σε κράτη όπως οι Φιλιπίννες και η Ινδονησία, έχοντας μάλιστα περιλάβει τεράστιες εκτάσεις, όπως στην περίπτωση της Ινδονησίας.

Τα έξι παράκτια του Τριγώνου κράτη (Μαλαισία, Φιλιππίνες, Ινδονησία, Παπούα-Νέα Γουινέα, νησιά Σολομώντα και Τιμόρ) έχουν προωθήσει από το Μάιο του 2009 την ίδρυση Περιφερειακού Προγράμματος Δράσης για την διάσωση της περιοχής.

Πως μπορούν όμως να επιβληθούν και να εφαρμοστούν περιβαλλοντικοί περιορισμοί σε μία θαλάσσια ζώνη από την οποία εξαρτάται η καθημερινή διαβίωση δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, στην πλειοψηφία τους μάλιστα πάμφτωχων;

Κατεβάστε εδώ ολόκληρη την έρευνα “Reefs at Risk – Revisited in the Coral Triangle” (pdf)

[1] Η αύξηση της θερμοκρασίας και η λεύκανση των κοραλλίων, Ιωσήφ Μακρής, 1 Μαρτίου 2011, news12.gr

Πηγές: Science and Development Network , Coral Reef Studies-AustraliaΦωτό: wikipedia

Άρης Καπαράκης
Συνεργάτης της ΜΚΟ Σόλων
ariskaparakis@gmail.com

31 Ιουλίου 2012

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ - ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ