Αυξάνονται οι φωνές κατά της βιοπειρατείας....

Πυκνώνουν οι καταγγελίες προς την ΕΕ για ελλιπή αντιμετώπιση της «βιοπειρατείας», της χρήσης δηλαδή σπάνιων φυτών από τη φαρμακοβιομηχανία χωρίς οι ντόπιοι καλλιεργητές να αποκομίζουν κανένα κέρδος.
Η «βιοπειρατεία» είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται κατά κόρον στις αναπτυσσόμενες χώρες. Εδώ και πολλές δεκαετίες η βίγκα (Catharanthus roseus) ή μυρτιά της Μαδαγασκάρης χρησιμοποιείται στην Αφρική ως η κύρια δραστική ουσία για φάρμακα που αντιμετωπίζουν σοβαρές ασθένειες όπως τη λευχαιμία, διότι επιφέρει στον οργανισμό μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων. Στις Φιλιππίνες η ίδια ουσία χρησιμοποιείται συχνά από φαρμακοβιομηχανίες ως συστατικό σε κατασταλτικά της όρεξης.

Τα κέρδη που αποκομίζουν οι εταιρίες παραγωγής φαρμάκων από την εκμετάλλευση αντίστοιχων, σπάνιων φυτών στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι τεράστια. Την ίδια στιγμή οι τοπικοί πληθυσμοί, που πρώτοι διαπίστωσαν τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών που χρησιμοποιήθηκαν μετέπειτα από μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, δεν απολαμβάνουν οικονομικά οφέλη. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα απαγορεύεται -λόγω των προστατευμένων δικαιωμάτων πατέντας των φαρμακοβιομηχανιών- να αξιοποιούν παράλληλα και οι τοπικοί καλλιεργητές με οποιονδήποτε τρόπο τα ίδια φυτά με θεραπευτικές ιδιότητες. Για τον λόγο αυτό, πολλοί οργανισμοί για την προστασία των δικαιωμάτων ιθαγενών πληθυσμών κάνουν έκκληση στα ευρωπαϊκά όργανα και στις κυβερνήσεις των 27 κρατών μελών της ΕΕ για λήψη αμεσων μέτρων κατά του φαινομένου της «βιοπειρατείας».

Ελλιπής αντιμετώπιση

Για την αντιμετώπιση της βιοπειρατείας ήδη τον Οκτώβριο του 2010 θεσπίστηκε το Πρωτόκολλο της Ναγκόγια. Ανάμεσα στους στόχους του είναι και ο δικαιότερος καταμερισμός των κερδών από την εκμετάλλευση θεραπευτικών φυτών στους ντόπιους πληθυσμούς, οι καλλιέργειες των οποίων χρησιμοποιηθήκαν από τις φαρμακοβιομηχανίες ως δραστικές ουσίες για την παραγωγή φαρμάκων.
«Το Πρωτόκολλο της Ναγκόγια δεν εφαρμόζεται αποτελεσματικά από τις ευρωπαϊκές χώρες» υποστηρίζει ο Σβεν Μπίλμπιγκ από τον οργάνωση «Bread for the World». Για να τεθεί σε πλήρη ισχύ πρέπει να υπογραφεί από 50 χώρες. Έως τώρα μόνο 15 χώρες το έχουν ενσωματώσει στις εθνικές τους νομοθεσίες. Η Ελλάδα είχε υιοθετήσει το Πρωτόκολλο της Ναγκόγια ήδη από νωρίς με στόχο τον ισόρροπο και δίκαιο καταμερισμό των πλεονεκτημάτων που προκύπτουν από τη χρήση θεραπευτικών φυτών.
Μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση

Πολλοί μη κυβερνητικοί οργανισμοί διαπιστώνουν ότι υπάρχουν κενά στις ευρωπαϊκές οδηγίες για την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Ναγκόγια. Προτείνουν να επιβληθεί στις αιτήσεις των φαρμακοβιομηχανιών για αναγνώριση της πατέντας, η πλήρης καταγραφή της προέλευσης των συστατικών, συνοδευόμενη από μία πιστοποίηση της εταιρίας ότι απέκτησε τις ουσίες αυτές με δίκαιο και νόμιμο τρόπο. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι η ΕΕ οφείλει να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες ώστε να δημιουργήσουν τα θεσμικά εργαλεία που θα τους επιτρέψουν να επωφεληθούν πλήρως από την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου τους.
«Πρέπει να εντείνουμε τις δράσεις για την ενημέρωση των πολιτών στις αναπτυσσόμενες χώρες σχετικά με το φαινόμενο της βιοπειρατείας. Την ίδια στιγμή οφείλουμε να ευαισθητοποιήσουμε περισσότερο τους καταναλωτές ώστε όταν καταναλώνουν φάρμακα να γνωρίζουν πως ίσως προέρχονται από βιοπειρατεία», τονίζει ο Γιοκ Λι Τσε από Δίκτυο του Τρίτου Κόσμου.
Rachel Baig / Ηλίας Αντωνιάδης
Υπ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη
.dw.de
15/4/13
--
-
ΣΧΕΤΙΚΑ:

• Βιοπειρατεία: απειλή για την ανάπτυξη

• Νέα νομοθεσία της Ε.Ε. για τους σπόρους: Απειλή για τις τοπικές ποικιλίες, ευνοϊκή για πατέντες & τεχνολογίες ελέγχου

Νέα νομοθεσία της Ε.Ε. για τους σπόρους: Απειλή για τις τοπικές ποικιλίες, ευνοϊκή για πατέντες & τεχνολογίες ελέγχου

Μια νέα αναθεώρηση της νομοθεσίας της Ε.Ε. από τον Μάιο 2010, σχετικά με την εμπορία σπόρων που αναμένεται να ισχύσει σύντομα, δείχνει να αποτελεί ουσιαστική απειλή για την διατήρηση και κυκλοφορία των τοπικών ποικιλιών, οδηγώντας μέχρι και στην απαγόρευση τους.

Αντιθέτως, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις ευνοούν τις μεγάλες εταιρείες σπόρων μέσω της επέκτασης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και την προώθηση νέων τεχνολογιών ελέγχου για όλες τις εμπορικές φυτικές ποικιλίες.

Διατήρηση της ποικιλομορφίας; όχι και τόσο..

Χωρίς να έχει γίνει δημόσια αντιληπτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αρχίσει να αναθεωρεί την νομοθεσία της Ε.Ε. σχετικά με την εμπορία σπόρων από το 2008. Μέχρι και πριν μερικά χρόνια, η εμπορία σπόρων μη εγγεγραμμένων ποικιλιών (τοπικών, παραδοσιακών και ιδιοπαραγώμενων) δεν υφίσταντο στις περισσότερες χώρες κάποιο ουσιαστικό έλεγχο, μιας και αποτελούσαν σχετικά μικρό κομμάτι της αγοράς και διακινούνταν χωρίς ανταγωνιστικές εμπορικές προθέσεις. Τον Ιούνιο του 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε μια οδηγία σχετικά με την διατήρηση συγκεκριμένων ποικιλιών καταλήγοντας σε μια σειρά οδηγιών, οι οποίες εφαρμόζονται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε χώρα της Ε.Ε.. Ο ρόλος τους είναι η ρύθμιση της εμπορικής κυκλοφορίας φυλών ζώων, φυτικών ποικιλιών προσαρμοσμένων σε τοπικές συνθήκες καθώς και εκείνων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. θα υποχρεωθούν σύντομα, πιθανότατα εντός τους 2010, να ενσωματώσουν τις σχετικές οδηγίες στην εθνική τους νομοθεσία.

Ωστόσο, παρόλο τον τίτλο “για την διατήρηση της ποικιλομορφίας”, οι οδηγίες αυτές δεν έχουν συνάδει μέχρι τώρα με τον σκοπό τους, το να σταματήσει δηλαδή η απώλεια αγροτικής βιοποικιλότητας και να απλοποιηθεί η σχετική νομοθεσία. Όπως έχει επισημανθεί, αν και επέτρεψαν την καταχώρηση τοπικών ποικιλιών στους επίσημους καταλόγους, παράλληλα έχουν δημιουργηθεί και πολλά υπερβολικά γραφειοκρατικά εμπόδια. Τρεις προϋποθέσεις αυτών θεωρούνται ιδιαίτερα παράλογες και εκτιμάται ότι εμπεριέχουν κατά πολύ τον κίνδυνο απαγόρευσης των μη καταχωρημένων ποικιλιών: Η ανάγκη απόδειξης της σπουδαιότητας της συγκεκριμένης ποικιλίας, ο περιορισμός και διανομή των τοπικών σπόρων μόνο στις περιοχές καταγωγής τους και ο ποσοτικός περιορισμός της καλλιέργειας των ποικιλιών σε αναλογία με τις εμπορικές ποικιλίες.

Οι πιέσεις του λόμπι της βιομηχανίας σπόρων

Σημαντικό ρόλο για την μορφοποίηση των παραπάνω οδηγιών φαίνεται να έπαιξε η σποροπαραγωγική βιομηχανία, με διεθνής πια επιχειρηματική δραστηριότητα και με τις δέκα μεγαλύτερες εταιρίες να ελέγχουν το 67% της αγοράς. Μεταξύ αυτών βρίσκονται κολοσσοί όπως η Monsanto, Bayer και η Syngenta οι οποίες, πέρα της χημικής και βιοτεχνολογικής βιομηχανίας, έχουν εξαπλωθεί ραγδαία και στο χώρο της εμπορίας σπόρων και εφαρμόζουν εδώ και καιρό έντονες πιέσεις ως λόμπι στην Ε.Ε. για την νέα νομοθεσία, απαιτώντας την ενίσχυση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και την προστασίας τους. Οι εταιρείες ισχυρίζονται ότι χάνουν αυτή τη στιγμή το 40% των εν δυνάμει αγορών λόγω “παράνομης αναπαραγωγής”, όπως την ονομάζουν, καθώς και λόγω της σποροπαραγωγής μη-καταχωρημένων ποικιλιών. Τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας σπόρων εκπροσωπούνται σε όλες τις ηπείρους εντός της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία Νέων Φυτικών Ποικιλιών (UPOV) μέσω πολιτικών που αφορούν την Προστασία των Φυτικών Ποικιλιών (PVP). 

Μοριακό “barcode” για τα φυτά..

Μέχρι τώρα η γενετική μηχανική έδειχνε να εξυπηρετεί την βιομηχανία ως ιδανική λύση για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς οι γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες μπορούν να πατενταριστούν και να εντοπιστούν στα χωράφια μέσω του γενετικού τους κώδικα. Οι γεωργοί που δεσμεύονται με σχετικά συμβόλαια, μπορούν να μηνυθούν για παράνομη αναπαραγωγή, σε περίπτωση που φυλάξουν και εμπορευθούν το γ.τ. σπόρο. Η βιοτεχνολογική βιομηχανία έχει αρνηθεί να αναλάβει την ευθύνη για τις τυχόν επιμολύνσεις χωραφιών και εμμένει σε θέσπιση ποσοτικών ορίων που επιτρέπουν την περιορισμένη γενετική μόλυνση σε καλλιέργειες χωρίς γ.τ.ο., χωρίς αυτό να αναγράφεται στην ετικέτα.

Δεδομένης της εντεινόμενης Ευρωπαϊκής αντίστασης στους γ.τ.ο. Η βιομηχανία εισηγείται τώρα άλλες σχετικές τεχνολογικές λύσεις. Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις περί εμπορίας σπόρων, επιδιώκουν την δυνατότητα ταυτοποίησης των ποικιλιών μέσω μιας τεχνολογίας γενετικής ακολουθίας, γνωστή και ως Μοριακή Σήμανση.

Η τεχνολογία αυτή-η οποία δεν πρόκειται για γενετική τροποποίηση-θα επιτρέψει τις εταιρείες να αναγνωρίζουν τις ποικιλίες τους στο χωράφι και να αποφευχθεί έτσι η εκ νέου σπορά τους το επόμενο έτος. Αγνοείται ωστόσο ο κίνδυνος πως αυτές οι γενετικές αλληλουχίες θα μπορούσαν να εμφανιστούν και να εντοπιστούν σε γειτονικούς αγρούς, λόγω άθελης διασταύρωσης και γονιμοποίησης των φυτών, δημιουργώντας τα ίδια ακριβώς προβλήματα για θέματα κυριότητας, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους γ.τ.ο.
Παραγωγή και αρπαγή

Ποιες θα είναι οι συνέπειες εάν οι εταιρείες σπόρων καταφέρουν και επιβάλλουν την ατζέντα τους; Περιβαλλοντικές και κοινωνικές οργανώσεις έχουν ήδη επισημάνει την απολυταρχική επίθεση, πρωτίστως κατά των τοπικών ποικιλιών-του τελευταίου “ελεύθερου” κομματιού της αγροτικής παραγωγής-και την δημιουργία μιας επικίνδυνα εξαρτημένης σχέσης συνδιαλλαγής και έλεγχου μέσω πατεντών και νέας τεχνολογίας, ακόμη και στους συμβατικούς σπόρους.

Μια κατάφωρη αφαίρεση δηλαδή των θεμελιωδών δικαιωμάτων της διατήρησης και ιδιοπαραγωγής σπόρων και μια τεράστια μεταφορά αξίας και από τους αγρότες προς τις εταιρείες που διεκδικούν ανοιχτά πια βασικές γεωργικές διαδικασίες. Το ενδιαφέρον είναι πως ακόμη και κάποιοι συντηρητικοί αναλυτές έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται ότι τα παραπάνω μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση της ανάπτυξης και έρευνας. Με μια βιομηχανία η οποία, μη μπορώντας να παράξει αξία μέσω της καινοτομίας, προσπαθεί να αρπάξει το τελευταίο υπόλοιπο της αγοράς και να αυξήσει τα κέρδη της, εμποδίζοντας ως εκ τούτου την οποιαδήποτε πρόοδο της γεωργίας.
Β.Γ.
Πηγή: biotechwatch.gr
&
http://stopalimentarius.wordpress.com
--
-
ΣΧΕΤΙΚΟ:

1. Η Ρωσία θα αρνηθεί την ευρωπαϊκή πατάτα(απαντητικό μέτρο στην απαγόρευση εισαγωγής σπόρων από τη Ρωσία)

Βιοπειρατεία: απειλή για την ανάπτυξη

Η λεγόμενη βίγκα (Catharanthus roseus) της Μαδαγασκάρης δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό λουλούδι, όμως αποτελεί σήμερα τη βάση για φάρμακα που αντιμετωπίζουν σειρά σοβαρών ασθενειών από το λέμφωμα μέχρι τη λευχαιμία και δεν είναι παρά ένα παράδειγμα της χρήσης εξωτικών φυτών από τη σύγχρονη φαρμακοβιομηχανία. 
Μόνο που οι τοπικοί πληθυσμοί, που συχνά πρώτοι διαπίστωσαν τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών ουδέν κέρδος αποκομίζουν. Συχνά μάλιστα ισχύει το αντίθετο...



Αυτή είναι η λεγόμενη "βιοπειρατεία" που εξετάζει το ΕΚ στην ολομέλεια στις 14 και 15 Ιανουαρίου, με βάση έκθεση και ψήφισμα της Γαλλίδας ευρωβουλευτού των Πρασίνων, Catherine Grèze, για την προστασίατων δικαιωμάτων των τοπικών πληθυσμών που εγκρίθηκε στις 6 Δεκεμβρίου από την επιτροπή Ανάπτυξης.

Η βιοπειρατεία....
Οι φαρμακοβιομηχανίες αντλούν συχνά γνώση από τις παραδοσιακές κοινωνίες στην αναζήτηση νέωνδραστικών ουσιών, τις οποίες στη συνέχεια αναπαράγουν και αναπτύσσουν χημικά για να καταλήξουν σε φάρμακα τα οποία, φυσικά, καλύπτονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

Αυτό με τη σειρά του σημαίνει μηδενικό κέρδος για τους ντόπιους ή ακόμα και η χειρότερη τύχη του να τους απαγορευθεί, λόγω των δικαιωμάτων, να αξιοποιήσουν καθ' οιονδήποτετρόπο το "δικό τους" φυτό, είτε έχει θεραπευτικές είτε άλλεςιδιότητες.

... και πώς αντιμετωπίζεται
Η βιοπειρατεία, είναι προφανές, βλάπτει την οικονομική πρόοδο των αναπτυσσόμενων χωρών σε βαθμό που να έχει γίνει σοβαρό ζήτημα στις προσπάθειες καταπολέμησης της φτώχειας, ειδικά καθώς η ευρωπαϊκή νομοθεσία περισσότερο προστατεύει σήμερα τη σύγχρονη έρευνα παρά την παραδοσιακή γνώση.

Η έκθεση Grèze προτείνει έτσι σειρά μέτρων υπέρ των αναπτυσσόμενων χωρών στον τομέα αυτό και μεταξύ άλλων την υιοθέτηση του Πρωτοκόλλου της Ναγκόγια για τον δικαιότερο επιμερισμό των κερδών σε τέτοιες περιπτώσεις.

Εξ' ίσου σημαντική είναι η πρόταση να επιβληθεί, στις αιτήσεις για αναγνώριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, η πλήρης καταγραφή της προέλευσης των συστατικών, συνοδευόμενη από πιστοποίηση της εταιρίας ότι απέκτησε τις ουσίες αυτές με δίκαιο και νόμιμο τρόπο.

Τέλος, σημειώνεται ότι η ΕΕ οφείλει να βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να δημιουργήσουν τα θεσμικά εργαλεία που θα τους επιτρέψουν να επωφεληθούν πλήρως του βιολογικού πλούτου τους.

Η έκθεση παρουσιάζεται στην ολομέλεια και κατατίθεται για για συζήτηση αργά το απόγευμα της Δευτέρας 14 Ιανουαρίου και για να τεθεί σε ψηφοφορία την επομένη.

Το άρθρο αυτο δημοσιεύθηκε αρχικά στις 6 Δεκεμβρίου
 .europarl.europa.eu
14/1/13