Η σεισμική ακολουθία στην περιοχή του Κιλκίς εξελίσσεται ομαλά

Αισιόδοξοι για τη σεισμική εξέλιξη στο Κιλκίς εμφανίζονται οι σεισμολόγοι...
Η σεισμική ακολουθία στην περιοχή του Κιλκίς εξελίσσεται ομαλά, δήλωσε στο ΑΠΕ –ΜΠΕ ο καθηγητής σεισμολογίας στο ΑΠΘ, Μανώλης Σκορδίλης, υπογραμμίζοντας ότι ώρα με την ώρα η σεισμική δραστηριότητα φθίνει.

ΑΝΩ ΠΟΡΟΙΑ-Στη ράχη του Μπέλες

Με την υπέροχη θέα στη λεκάνη της Κερκίνης, τον αέρα του βουνού να τρυπώνει στις γειτονιές του, την πυκνόφυτη βλάστηση να σκεπάζει τα σπίτια και τα νερά να κελαρύζουν ολόγυρα, τα Ανω Πορόια του Νομού Σερρών έχουν κάθε λόγο να καμαρώνουν για τα δώρα που τους χάρισε η φύση.

Περιδιαβαίνοντας τα ήπια παραλίμνια τοπία της Κερκίνης, θες δεν θες, το βλέμμα κάποια στιγμή θα αφήσει την ατάραχη επιφάνεια του νερού και θα περιπλανηθεί στις ακρώρειες του όρους Μπέλες που σαν ακοίμητος φύλακας ορθώνεται πάνω από τη λεκάνη του Στρυμόνα ποταμού, φράζοντας με το όγκο του τον προς Βορρά ορίζοντα.

Το Μπέλες σαν θεόρατο τείχος ορθώνει το ανάστημά του και φράζει τον προς Βορρά ορίζοντα.

Αυτή θα είναι και η πρώτη σου επαφή με το ιδιαίτερο αυτό βουνό της Μακεδονίας. Αν πάλι σε τρώει το «σαράκι» της περιήγησης και αποφασίσεις να ξεφύγεις λίγο από τα επίπεδα τοπία του κάμπου, τότε δεν έχεις άλλη επιλογή από το να πάρεις τις στράτες των βουνών. Ρίχνοντας μια ματιά στον χάρτη θα δεις ένα πλήθος χωριών να σκαρφαλώνουν στις δασωμένες πλαγιές του μεθοριακού βουνού προσφέροντας εφαλτήριο για ορεινές αποδράσεις. Ανάμεσά τους σίγουρα ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει το κεφαλοχώρι Ανω Πορόια. Αγκαλιά με τις οξιές και τα δάση του Μπέλες, προικισμένα με την ευλογία του νερού, με καλό κλίμα και υπέροχη θέα, τα Ανω Πορόια αποτελούν αναμφίβολα μια ιδιαίτερη, μα παρόλα αυτά άγνωστη ακόμα, γωνιά της Αν. Μακεδονίας.
Ομως ας βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά. Το βουνό Μπέλες ή Κερκίνη όπως το αναφέρουν οι περισσότεροι χάρτες, βρίσκεται ακριβώς πάνω στο λεγόμενο «Τριεθνές», δηλαδή στη συνοριακή γραμμή που διαχωρίζει την επικράτεια της Ελλάδας από αυτήν της Βουλγαρίας και ανατολικότερα της F.Y.R.O.M. Εδώ στις νότιες πτυχώσεις του βουνού σε ύψος 400 μέτρων, σκορπά τις γειτονιές του το χωριό Ανω Πορόια, ενώ λίγο χαμηλότερα βρίσκονται τα Κάτω Πορόια.
Η περιοχή σίγουρα βρίσκεται αρκετά μακριά από την Αθήνα, όμως το μεθοριακό βουνό και τα Πορόια απέχουν από τη Θεσσαλονίκη μόλις 95 χιλιόμετρα αν έρθετε μέσω Κιλκίς και 100 χιλιόμετρα αν προτιμήσετε να φτάσετε εδώ μέσω του φράγματος του Στρυμόνα ακολουθώντας τον παραλίμνιο δρόμο. Μια απόσταση δηλαδή που μπορεί να καλυφθεί ακόμη και κατά τη διάρκεια μιας μονοήμερης εκδρομής.

Το Ρολόι των Ποροΐων, κτίσμα των αρχών του 20ού αιώνα, δεσπόζει στην πλατεία.

Τα Ανω Πορόια, παρ΄ όλες τις νεόκτιστες κατασκευές που απέχουν πολύ από το να χαρακτηριστούν παραδοσιακές, καταφέρνουν και διατηρούν ζωντανά αρκετά στοιχεία από την τοπική αρχιτεκτονική, ενώ όλο το χωριό προσφέρει ένα ευχάριστο θέαμα αν το κοιτάξεις από λίγο ψηλότερα. Ενα ακόμη στοιχείο που χαρακτηρίζει τα Ανω Πορόια είναι τα άφθονα τρεχούμενα νερά που πηγάζουν από τα σπλάχνα του βουνού και κατρακυλούν με ορμή και βουητό διασχίζοντας πλατείες και σοκάκια. Μάλιστα ήδη από το 1935 οι ντόπιοι αξιοποίησαν αυτό το δώρο της φύσης και εκμεταλλευόμενοι τη δύναμη του νερού έστησαν μια από τις πρώτες αυτόνομες μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού στη Μακεδονία.
Τα Ανω Πορόια δεν είναι καινούργιο χωριό. Σύμφωνα με τον ντόπιο ερευνητή Στέργιο Ψάλτη, οι πρώτοι οικιστικοί πυρήνες δημιουργήθηκαν εδώ σε αυτήν την ευλογημένη από τη φύση γωνιά της Μακεδονίας από φυγάδες που προέρχονταν από τα Βλαχόφωνα χωριά της Ηπείρου, της Δυτ. Μακεδονίας, των Τρικάλων αλλά και από τη Μοσχόπολη και το Αργυρόκαστρο. Οι πρώτοι αυτοί κάτοικοι κυνηγημένοι από τους Τούρκους ήρθαν εδώ αμέσως μετά τα Ορλωφικά, περίπου στο 1770. Ακολούθησαν και άλλοι μετά την αποτυχία του Λάμπρου Κατσώνη, αλλά και την καταστροφή του Σουλίου. Τέλος το 1922 εγκαταστάθηκαν εδώ Μικρασιάτες πρόσφυγες.

Στις νότιες πτυχώσεις του Μπέλες, σε ύψος 400 μέτρων, σκορπά τις γειτονιές του το χωριό Ανω Πορόια.

Με την πάροδο των χρόνων τα Ανω Πορόια εξελίσσονται σε σημαντικό και ακμάζον κεφαλοχώρι με ζωντανή αγορά, δημόσιες υπηρεσίες και δικό τους ελληνικό σχολείο. Στις 26 Ιουνίου του 1913 ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει τη Μακεδονία, μαζί και τα Πορόια.
Βέβαια, το ενδιαφέρον δεν εντοπίζεται μόνο στο όμορφο χωριό. Τα μονοπάτια και οι δασικοί δρόμοι που οδηγούν και στις πλέον απόκρυφες γωνιές του βουνού ξεκινούν από την πλατεία του και αποτελούν τον κυριότερο πόλο έλξης των πεζοπόρων, αλλά και όσων έχουν διάθεση για ορεινές περιπέτειες χωρίς όρια. Με κατάλληλο όχημα θα ανεβείτε σε μεγάλα υψόμετρα όπου σήμερα η πρόσβαση είναι εφικτή -μην ξεχνάμε πως ολόκληρο το βουνό ήταν στρατιωτική ζώνη και ακόμα και μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήταν «κλειστό» για όλους τους πολίτες. Ταυτόχρονα η απόσταση που το χωρίζει από το μαγικό κόσμο της λίμνης Κερκίνης είναι μηδαμινή, ενώ εύκολα οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προσεγγίσουν και τη λεκάνη της Δοϊράνης.

Η πλατεία των Ανω Ποροΐων χιονισμένη και γιορτινή.

 
Μικρές εξερευνήσεις
Από τη πλατεία του χωριού θα ακολουθήσετε τον ανηφορικό ασφάλτινο δρόμο για την εξοχική τοποθεσία «Μπουγάζι» (μπορείτε να πάτε και με τα πόδια). Ακολουθώντας την κοίτη του ορεινού ποταμού κάτω από την πυκνή σκιά του πλατανόδασους θα καταλήξετε εύκολα στο ιχθυοτροφείο πέστροφας και στην ομώνυμη ταβέρνα όπου ο δρόμος τερματίζει.
Ενας ακόμη εύκολος περίπατος πραγματοποιείται προς την παλιά εκκλησία του Αγ. Γεωργίου (1.200 μέτρα από την πλατεία των Ανω Πορόιων), απ' όπου θα απολαύσετε τη συναρπαστικότερη θέα της περιοχής, τόσο προς το χωριό όσο και προς τη λίμνη Κερκίνη και τον κάμπο. Μέχρι εδώ θα μπορέσετε να έρθετε ακόμη και μετά από χιονόπτωση.

Θέα από το κιόσκι του Αγίου Γεωργίου, στα Ανω Πορόια.

Φυσικά εύκολα από τα Ανω Πορόια θα κατηφορίσετε προς τη λίμνη Κερκίνη. Ο δρόμος είναι ασφάλτινος και δεν θα χρειαστεί να διανύσετε πάνω από 15 χιλιόμετρα έως το χωριό Κερκίνη με το μικρό παρόχθιο λιμανάκι όπου δένουν οι ξύλινες πλάβες των ψαράδων. Από εδώ ακολουθώντας τον ασφάλτινο δρόμο που κινείται περιμετρικά της λίμνης θα τραβήξετε προς Λιθότοπο και φράγμα. Η διαδρομή είναι υπέροχη με ήπιες στροφές και θα σας φέρει κοντά στον θαυμαστό κόσμο της Κερκίνης.
Ακολουθώντας τον κεντρικό οδικό άξονα που διατρέχει το βόρειο άκρο του Νομού Σερρών, θα τραβήξετε ανατολικά προς Νέο Πετρίτσι και Προμαχώνα. Με σύντομες παρακάμψεις από την αρχική σας πορεία θα επισκεφθείτε το Μανδράκι όπου βρίσκονται μερικά από τα παρατηρητήρια πουλιών της Κερκίνης.

Ερημο στρατιωτικό φυλάκιο, σε ύψος 1.900 μέτρων, κάτω από την ψηλότερη κορυφή του Μπέλες.

Θα πάτε στη Βυρώνεια για να δείτε το Δημοτικό Ενυδρείο (23230 31449), θα περιηγηθείτε για λίγο στις όχθες του Στρυμόνα και θα συνεχίσετε είτε προς Προμαχώνα ?μια από τις κυρίες πύλες της χώρας από και προς τη γειτονική Βουλγαρία- και το επισκέψιμο οχυρό Ρούπελ, (πληροφορίες 23210 95100-1), είτε προς Σιδηρόκαστρο, τη γνωστή πολίχνη για τα ιαματικά νερά της και τους καταρράκτες.
 
Εναλλακτικές διαδρομές στο βουνό
Tο Μπέλες είναι ένα έντονα δασωμένο βουνό με απότομες πλαγιές και άφθονες χαραδρώσεις, όπου κυλούν βιαστικά και γάργαρα νερά. Στα χαμηλά υπάρχουν εκτεταμένα δάση γάβρων (δέντρα συγγενικά της οξιάς) και βελανιδιών.

Το Μπέλες όπως το βλέπουμε από τον χιονισμένο κάμπο της Ροδόπολης.

Σε μεγαλύτερο ύψος, κυρίαρχο είδος είναι η οξιά, αλλά απαντώνται και μαύρα πεύκα, έλατα, και σημύδες (είδος που κυριαρχεί στην ασιατική στέπα). Οι φυτικοί σχηματισμοί των ειδών είναι συγγενικοί με αυτούς της κεντρικής Βαλκανικής και όχι της Μεσογείου, πράγμα που αποδεικνύει για μια ακόμη φορά τη μοναδική ποικιλομορφία του Ελλαδικού χώρου. Στην τοποθεσία Μαυριγκιόλ φύεται ο σπάνιος ίταμος, με τους μικρούς κόκκινους καρπούς του, που είναι δηλητηριώδεις για τα ζώα. Από τα κλαδιά του έφτιαχναν στην αρχαιότητα τόξα και για το λόγο αυτό το δένδρο θεωρείτο ιερό και προστατευόταν από τη θεά Αρτεμη. Το Μπέλες συμπεριλαμβάνεται στις περιοχές NATURA 2000.
Μέχρι πρόσφατα η ανάβαση στο βουνό απαιτούσε άδεια από τον στρατό, και με αυτό τον παράδοξο, αλλά τελικά αποτελεσματικό τρόπο το οικοσύστημα διατηρούνταν σε πολύ καλή κατάσταση. Σήμερα -ιδίως μετά την εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης- το δασικό σύμπλεγμα του Μπέλες ξυλεύεται από τους ντόπιους με εντατικούς ρυθμούς. Παράλληλα οι πληθυσμοί των ζώων (ελάφια, ζαρκάδια, λύκοι) μειώνονται δραματικά λόγω του ανεξέλεγκτου και παράνομου κυνηγιού.

Αν βρίσκεσαι στα όχθες της Κερκίνης,θες δεν θες το βλέμμα θα αφήσει την ατάραχη επιφάνεια του νερού και θα περιπλανηθεί στις ακρώρειες του όρους Μπέλες.

Παρ' όλα αυτά, το Μπέλες είναι ακόμη ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βουνό που χαίρεσαι να το περιδιαβαίνεις είτε με αυτοκίνητο, είτε με τα πόδια.
Οι δασικοί δρόμοι και τα μονοπάτια που το διατρέχουν είναι πολλά, όχι όμως σε καλή κατάσταση και χωρίς πινακίδες. Να θυμίσουμε πως στο βουνό υπήρχαν σε μεγάλη έκταση ναρκοπέδια - μερικά από αυτά είναι ακόμη ενεργά- γι αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στις εκτός δρόμου περιπλανήσεις και όχι επιπόλαιοι αυτοσχεδιασμοί..

Η εξοχική τοποθεσία «Μπουγάζι» με το πυκνό πλατανόδασος και το ποταμάκι.

Οσοι αγαπούν την πεζοπορία η πιο ενδιαφέρουσα διαδρομή είναι αυτή που οδηγεί μετά από 3,5 με 4 ώρες δύσκολης, ανηφορικής πορείας μέσα από πυκνά δάση οξιάς, λεύκας, σημύδας και πεύκων, στη ψηλότερη κορφή του βουνού με τα 2.031 μέτρα ύψος. Μέρος της δύσκολης αυτή ανηφορικής πορείας μπορεί να πραγματοποιηθεί με ειδικά οχήματα 4χ4 και κατόπιν με τα πόδια έως την κορφή.
Μια θαυμάσια διαδρομή ιδανική για τετρακίνητο όχημα ή ποδήλατο βουνού είναι αυτή που συνδέει τα Ανω Πορόια με το χωριό Πλατανάκια που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα πιο δυτικά. Συνολικά θα καλύψετε 16 χλμ. σε βατό χωματόδρομο που διασχίζει πυκνό δάσος οξιάς. Στο χωριό Πλατανάκια θα βρούμε και πάλι άσφαλτο και μπορούμε να συνεχίσουμε είτε προς Κερκίνη είτε προς Κιλκίς.

Η πιο ενδιαφέρουσα ανάβαση είναι αυτή που οδηγεί έπειτα από δύσκολη πορεία στην ψηλότερη κορφή του βουνού με τα 2.031 μέτρα ύψος.

Βέβαια όλες οι παραπάνω διαδρομές πραγματοποιούνται μόνο όταν δεν υπάρχει χιόνι στο οδόστρωμα, διαφορετικά μια ευχάριστη εκδρομή σ' ένα φιλικό βουνό όπως είναι το Μπέλες μπορεί να εξελιχθεί σε δυσάρεστη περιπέτεια.
Πληροφορίες για οργανωμέ-νες και ασφαλείς αποδράσεις στους δασικούς δρόμους και τα μονοπάτια του Μπέλες www.oikoperiigitis.gr
Στα Ανω Πορόια υπάρχει η δυνατότητα ιππικού τουρισμού, όπου με τη συνοδεία οδηγού θ' απολαύσετε πραγματικά μοναδικές διαδρομές, μέσα από τα δάση και τα παλιά μονοπάτια του Μπέλες.

Με κατάλληλο όχημα θα ανεβείτε σε μεγάλα υψόμετρα.

Αναζητήστε τον Νίκο Βάρκα (2327051296, 6977043245 ) και τα άλογά του. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει βόλτες μισής ώρας (για αρχάριους), αλλά και μια καταπληκτική διαδρομή στο δάσος που διαρκεί 3,5 ώρες, με στάση για φαγητό σε κατάλληλα διαμορφωμένη καλύβα στο βουνό.
Fast Info
Πορόια, η ευλογία του νερού
Από τα πολλά ρυάκια προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα και το όνομα του χωριού - από τη σύντμηση και παραφθορά των λέξεων «πόρος» και «ροή»- εκδοχή μάλλον αληθοφανής, αφού ακόμη και σήμερα τα άφθονα τρεχούμενα νερά ακούγονται σε κάθε σημείο του χωριού και της γύρω περιοχής σαν να σιγοτραγουδούν κρυμμένα στα ποτιστικά αυλάκια.

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στα Ανω Πορόια, πριν από την πρόσφατη «ανακαίνιση»...

Η εισβολή των ναζί
Στην περιοχή του Μπέλες εκδηλώθηκε η πρώτη επίθεση των Γερμανών κατά της Ελλάδας στις 6 Απριλίου του 1941. Από τα Ανω Πορόια κατάγονταν ο λοχίας Δημήτρης Ιτσιος επικεφαλής του Πολυβολείου Π8 που βρισκόταν στο Μπέλες. Το πολυβολείο είχε αναλάβει να καλύψει την οπισθοχώρηση των Ελληνικών στρατευμάτων. Ο Ιτσιος έκανε το καθήκον του καθηλώνοντας τους Γερμανούς μέχρι που τελείωσαν τα πυρομαχικά και μετά παραδόθηκε. Τότε ο Γερμανός αξιωματικός, επικεφαλής των επιτιθέμενων τον εκτέλεσε εν ψυχρώ. Αυτό ήταν το πρώτο έγκλημα πολέμου των ναζί στην Ελλάδα. Η προτομή του ηρωικού λοχία βρίσκεται σήμερα στην πλατεία Ανω Πορόιων.

Μια θαυμάσια διαδρομή, ιδανική για τετρακίνητο όχημα ή ποδήλατο βουνού, είναι αυτή που συνδέει τα Ανω Πορόια με το χωριό Πλατανάκια.

Παραδοσιακά προϊόντα
Στα Ανω Πορόια στο περίπτερο του Γυναικείου Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού (23270 51550) λειτουργεί πρατήριο απ' όπου θα προμηθευθείτε γλυκά κουταλιού, βότανα από το Μπέλες, μαρμελάδες και διάφορα άλλα τοπικά προϊόντα.
Διαμονή
Ανω Πορόια

Να θυμίσουμε πως στο βουνό υπήρχαν ναρκοπέδια -μερικά από αυτά είναι ακόμη ενεργά- γι’ αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στις εκτός δρόμου περιπλανήσεις.

• Στα Ανω Πορόια λειτουργεί ο παραδοσιακός ξενώνας «Βιγλάτορας» (23270 51231 www.viglatorashotel.com), ένας από τους πιο νοικοκυρεμένους μικρούς ξενώνες της ορεινής Ελλάδας. Ξεχωριστή αναφορά θα πρέπει να γίνει για το πλούσιο πρωινό που περιλαμβάνει χειροποίητες πίτες, μαρμελάδες και γλυκά από υλικά που καλλιεργούνται στα κτήματα της οικογένειας.
• «Nastou View hotel» (23270 51586 www.nastouview.gr). καινούργια μονάδα με 10 δωμάτια.

Κάτω Πορόια

• «Επαυλις» (23270 28180 www.epavlishotel.gr), «Refanidis Natural Luxury Hotel & Spa» (23270 28000 www.refanidishotel.gr).

Ακριτοχώρι

• Σε ήσυχη εξοχική τοποθεσία με θέα θα βρείτε το καινούργιο ξενοδοχείο «Μελίνα» (23230 71212 http://www.hotelmelina.gr). Επίσης υπάρχει το ξενοδοχείο «Villa Μπέλες» (23230 71200 www.villabelles.gr).

Φαγητό

• Στην πλατεία των Ανω Πορόιων θα βρείτε το καφέ-εστιατόριο «Οαση» (23270 51492) όπου θα δοκιμάσετε μαγειρευτά ζαρκάδι & αγριογούρουνο.
• Προς τον Αϊ-Γιώργη υπάρχει το «Ακρώρεια» (6973380620) με ποντιακή κουζίνα και ουζομεζέδες και στην κορυφή του χωριού η ωραία ψησταριά «Πλαγιά Μπέλες» (23270 51467) με σπέσιαλ εξοχικό και κότσι.
• Στη θέση Mπουγάζι λειτουργούν οι ταβέρνες «Βασιλείου» (23270 51493) με ιδιαίτερη σπεσιαλιτέ τη γίδα στο φούρνο και χειροποίητο κεμπάπ και «Μπουγάζι» (23270 51244), όπου αξίζει να ζητήσετε ντόπιο κρέας στο ξυλόφουρνο και μαγειρευτό βουβάλι.
• Λίγο ψηλότερα στο τέλος του δρόμου υπάρχει η «Πεστροφο-ταβέρνα» (www.pestrofes.gr).
• Για καφέ και ποτό, σε ιδιαίτερο χώρο, συνοδεία ροκ μουσικής θα πάτε στο «Καλλιτεχνικό καφενείο ο Στρατής» (6974895304).

Κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης www.viewsofgreece.gr

Οι ψαράδες και τα γλαροπούλια της Δοϊράνης

Γράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Οι σημερινοί ψαράδες της λίμνης Δοϊράνης υποστηρίζουν ότι τα ‘παλιά χρόνια’ η λίμνη Δοϊράνη είχε τόσο πολλά ψάρια που μπορούσε κανείς να τα πιάσει με τις χούφτες του.
Λόγια παραμυθένια, έξω από τη λογική, μακριά από την πραγματικότητα, λόγια της υπερβολής.
Σήμερα οι ψαράδες της Δοϊράνης, ως κύριο επάγγελμα δεν έχουν την αλιεία αλλά άλλες άσχετες με τη λίμνη ασχολίες. Ένα δραματικό γεγονός έχει προέλθει με την πάροδο του χρόνου. Δεν μειώθηκε μόνον ο όγκος των αλιευμένων ιχθύων αλλά παρουσιάσθηκε μια δραματική μείωση του υδάτινου στοιχείου της αρχαίας λίμνης.
Έτσι όταν οι ψαράδες αναφέρονται στα «παλιά, καλά χρόνια», που δεν είναι και τόσο παλιά, έχουν αναμφισβήτητα απόλυτο δίκαιο.

Είναι χρήσιμο να σημειωθούν, στο παρόν σημείωμα, μερικά ιστορικά στοιχεία, που θα διαφωτίσουν την κατάσταση που επικρατούσε την περίοδο που αναφερόμαστε.
Η λίμνη Δοϊράνη πριν του βαλκανικούς πολέμους (1912-13) θεωρείτο μια από τις πλουσιότερες – σε αλιευτική απόδοση- λίμνες της Μακεδονίας.

Απέδιδε ένα εκατομμύριο κιλά ψάρια το χρόνο. Ένας, πράγματι, μεγάλος όγκος αλιεύσιμου αγαθού, που κατανέμονταν και αποστέλλονταν σε πολλές πόλεις της Μακεδονίας και όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, μέσω του σιδηροδρόμου τροφοδοτούνταν και αυτή ακόμη η Θεσσαλονίκη.
Το 1913 το μεγαλύτερο μέρος της λίμνης επιδικάστηκε στη Σερβία, ενώ το μικρότερο (22 στρέμματα) στην Ελλάδα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη διαμοίραση της αλιείας στα δύο κράτη και επακόλουθο αυτής ήταν η πτώση της αλιευτικής απόδοσης της λίμνης.

Πέρα από αυτήν την πραγματικότητα, ας δούμε πως παρουσιάζεται η αλιεία στα τέλη του 19ου αιώνα μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου που πραγματεύεται τα της λίμνης. Πρόκειται για το βιβλίο : «Η πρασιάς λίμνη» του περιηγητή Μιχαήλ Θ. Χρυσοχόου που το έκδωσε στα τέλη του 19ου αιώνα.
Είναι μια σημαντική συγγραφική εργασία που συνδέει την αρχαιότητα με τα χρόνια του συγγραφέα.

Η αρχαία ονομασία της λίμνης ήταν ‘Πρασιάς’. Από το χρώμα της που ήταν πράσινο καθώς περικλείονταν από καλαμιές και δένδρα. Η ονομασία Δοϊράνη προήλθε από την αρχαία παιονική πόλη Δόβηρο, που ήταν κτισμένη σε μια ακαθόριστη τοποθεσία κοντά στη λίμνη Πρασιάδα.
Από επιγραφές που βρέθηκαν, τελευταία, στο Isar- Marvinci της Fyrom, όπου εκεί τοποθετείται οι αρχαία Ειδομένη, πληροφορούμαστε πως η Δόβηρος απείχε από αυτήν είκοσι στάδια και η τοποθεσία της καθορίζεται δυτικά της λίμνης. Συγκεκριμένα οι επιγραφές αναφέρουν: «ΕΞ ΙΔΟΜΕΝΗΣ ΕΙΣ ΔΟΒΗΡΟΝ ΣΤΑΔΙΟΙ ΕΙΚΟΣΙ» και η άλλη: «ΕΓ ΔΟ{Β}ΗΡΟΥ ΕΙΣ ΙΔ{ΟΜ}ΕΝΗΝ Σ{ΤΑΔ}ΙΟΙ ΕΙΚΟΣΙ».Η λίμνη με την πάροδο του χρόνου έχασε την αρχαία της ονομασία και έγινε γνωστή με το όνομα της αρχαίας πόλης: Δοβηράνη – Δοβηράν – Δοϊράν και τελικά Δοϊράνη.

Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας η λίμνη Δοϊράνη καταχωρήθηκε στις ιδιαίτερες κτήσεις του Σουλτάνου, που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι σε αυτήν έπαιρναν μόνον το 20 τοις εκατό από την παραγωγή τους, το υπόλοιπο 80 τοις εκατό το καρπώνονταν ο Σουλτάνος.Η πόλη Δοϊράνη την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα αριθμούσε 8.000 περίπου κατοίκους. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν Τούρκοι, ενώ το υπόλοιπο Έλληνες και Σλάβοι. Οι περισσότεροι κάτοικοι ζούσαν και πλούτιζαν από την αλιεία και ένα μικρό τμήμα του πληθυσμού ασχολείτο με τα αμπέλια και τα κτήματα.

Οι επαγγελματίες ψαράδες είχαν ιδιόκτητα βιβάρια (ιχθυοτροφεία) ή πιο σωστά μπορούμε να τα ονομάσουμε ιχθυοφυλάκια. Αυτά βρίσκονταν μέσα στις καλαμιές και απλώνονταν σε μια έκταση που έπιανε από το βορινό μέρος της ομώνυμης πόλης (που σήμερα ανήκει στη Fyrom) μέχρι το χωριό Μπρές που αργότερα ονομάσθηκε Ακρολίμνι (σήμερα είναι ακατοίκητο).
Μέσα σε αυτά τα ιχθυοτροφεία οι ψαράδες έστηναν τις καλύβες τους ακολουθώντας τον τρόπο που περιγράφουμε παρακάτω.

Ανάμεσα στις πυκνές καλαμιές, μακριά από την ακτή, έμπηγαν ξύλα μεγάλα και σκληρά σε σχήμα σταυρού, έτσι που έξω από το νερό να είναι ένα με δύο μέτρα. Καρφώνανε τα ξύλα αυτά με άλλα στα πλάγια για να σταθεροποιηθούν, οπότε επάνω σε αυτά κατασκευάζανε καλύβες με ξύλα που είτε τα αγοράζανε είτε τα κόβανε οι ίδιοι από τα γύρω δάση.
Τις καλύβες τις έφτιαχναν με τέτοια τεχνική ώστε να συνδυάζουν την ομορφιά, τη σταθερότητα και την άνεση διαβίωσης σε αυτές. Συνήθως αποτελούνταν από ένα ή δύο δωμάτια. Επικοινωνούσαν με τη στεριά ή με μια ξύλινη γέφυρα ή ανοίγανε μία δίοδο μέσα από τις καλαμιές, ξεριζώνοντας τα καλάμια και πηγαινοερχόντουσαν με τις βάρκες τους.

Πριν αναφερθούμε στα βιβάρια, ας δούμε πως ήταν κατασκευασμένες οι βάρκες αυτές. Είχανε μήκος πέντε ή έξι μέτρα και πλάτος στο μέσο ένα περίπου μέτρο. Όπως όλες οι λιμνίσιες βάρκες δεν έχουν καρίνα, έτσι και αυτές ήταν επίπεδες από κάτω και στενές στα άκρα. Στο ένα άκρο όπου καθότανε ή στεκότανε ο βαρκάρης ήταν προσαρμοσμένο ένα κάθετο ξύλο, που στις άκρες του ήταν οι σκαρμοί, όπου στηρίζονταν τα κουπιά. Όταν δεν ήταν απαραίτητη η κωπηλασία το ξύλο αυτό το έβγαζαν, ιδιαίτερα μέσα στις καλαμιές όπου χρησιμοποιούσαν μακριά κοντάρια για την κίνηση της βάρκας. Το όλο σύνολο ήταν κατάμαυρο από την πίσσα που άλειφαν για να έχει στεγανότητα, όπως άλλωστε είναι και οι σημερινές της λίμνης.

Οι ψαράδες ζούσαν με τις οικογένειες τους στις καλύβες κυρίως τους χειμερινούς μήνες, τότε που η παρουσία τους εκεί ήταν απαραίτητη.

Όταν έφτιαχναν την καλύβα άρχιζαν να προετοιμάζουν τα ιχθυοτροφεία τους με τον εξής τρόπο:
Γύρω από την καλύβα κάθε ψαράς περιέκλειε έναν εκτεταμένο χώρο με πλεκτή καλαμωτή από την απανωσιά της λίμνης μέχρι τον βυθό. Ο περιφραγμένος αυτός χώρος χωρίζονταν σε δύο τμήματα. Ένα μικρό γύρω από την καλύβα και ένα μεγαλύτερο προς το άνοιγμα της λίμνης. Οι δύο αυτοί χώροι συγκοινωνούσαν μεταξύ τους με ένα μικρό άνοιγμα που μπορούσε να κλειστεί ανά πάσα στιγμή. Επίσης και στον μεγαλύτερο περιφραγμένο τμήμα άφηναν ένα μέρος ανοικτό, έτσι ώστε, να μπορεί ο ψαράς να το κλείνει όποτε θελήσει.

Πως όμως κατόρθωναν να κλείνουν εκεί μέσα τα ψάρια ή με πιο τρόπο τα προσέλκυαν θα αναφερθούμε ευθύς αμέσως. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η μέθοδος που ακολουθούσαν ήταν όχι μόνο πρωτότυπη αλλά συγχρόνως απίστευτα αποτελεσματική.

Με τον ερχομό του χειμώνα και ιδιαίτερα όταν παγώνουν οι βορειότερες από τη Δοϊράνη λίμνες και ποταμοί, ψαροπούλια πολλών ειδών κατεβαίνουν νοτιότερα για να βρουν ευκολότερα τροφή. Προστίθενται με αυτά που ήδη υπάρχουν στη λίμνη σχηματίζοντας έτσι μια μεγάλη ποικιλία πουλιών που οι ντόπιοι στη δεκαετία του 1890 τα ονόμαζαν: Λίσκα, άτσικα ή άλυκα, κουζοφάγια, πάπιες και κρά (από τις φωνές τους). Αναφέρεται χαρακτηριστικά πως με τα φτερά των πουλιών αυτών έφτιαχναν ‘πολυτελή είδη’ για τις κυρίες της εποχής.

Όταν, λοιπόν, είχε βαρυχειμωνιά και άρχιζαν να φυσούν οι βοριάδες, δημιουργείτο μεγάλος κυματισμός στο νότιο μέρος της λίμνης, ενώ στο βόρειο (εκεί που έστηναν τις καλύβες) επικρατούσε σχετική ηρεμία. Όπως ήταν φυσικό τα ψάρια κατέφευγαν προς το βορινό κομμάτι της λίμνης. Τότε χιμούσαν τα ψαροπούλια.

«Οι ιχθείς τότε έντρομοι καταφεύγουσι προς το βόρειον μέρος, εισέρχονται εις τον καλαμώνα δια να αποφύγωσι τον κίνδυνον και ευρίσκονται εις τα περιφράγματα. Τα πτηνά καταδιώκουσιν αυτούς έως εκεί. Οι αλιείς όμως ιστάμενοι άνω των καλυβών δια χειρονομιών και φωνών αγρίων τα καταδιώκουσι χωρίς να τα φονεύωσι ή να τα πυροβολώσι. Ταύτα επανέρχονται προς το ανατολικό της λίμνης μέρος και εναναλαμβάνουσι το κυνήγιον των. Επί πολλάς ημέρας εξακολουθεί η προφύλαξις αύτη και αι φωναί αδιακόπως ακούονται ημέραν και νύκταν προς καταδίωξιν των πτηνών. Την νύκτα μάλιστα αι φωναί είναι συνεχείς και προς τον σκοπόν τούτον φωτίζουσιν τας καλύβας των. Το θέαμα τούτο και εκ της ξηράς αλλ’ εκ της λίμνης ιδίως είναι μαγευτικόν και ίσως μοναδικόν.»

Με τον τρόπο αυτό γέμιζαν όλα τα βιβάρια και σε δύο-τρεις μέρες οι ψαράδες έκλειναν τις εξόδους έχοντας έτσι ο καθένας στη διάθεσή του από ένα αμέτρητο πλήθος μικρών και μεγάλων ψαριών. Αλλά η όλη διαδικασία δεν σταματούσε στο σημείο αυτό. Αντιλαμβανόμενοι οι ψαράδες τη χρησιμότητα των πουλιών, έπιαναν μερικά από αυτά για να τα χρησιμοποιούσουν μέσα στα περιφράγματά τους.
Πριν όμως δούμε σε τι τους βοηθούσαν θα περιγράψουμε τον – πραγματικά – ιδιόμορφο και ασυνήθιστο τρόπο σύλληψή των που αναμφισβήτητα απεικονίζει και σφραγίζει την περασμένη αυτή εποχή.
Έφτιαχναν λοιπόν έναν μεγάλο κύλινδρο με καλάμια και αφού έκλειναν το ένα μέρος τον τοποθετούσαν πλάγια μέσα στη λίμνη, ώστε το μισό να είναι μέσα στο νερό και το άλλο μισό έξω αφού προηγουμένως έδεναν μερικά ψάρια στα καλαμωτά τοιχώματα του μεγάλου καλαθιού.
Μόλις τα ψαροπούλια έβλεπαν τα ψάρια μέσα στο κοφίνι, ορμούσαν λαίμαργα να τα καταβροχθίσουν. Τότε οι ψαράδες που παραφύλαγαν σήκωναν ένα δίχτυ που ήταν από κάτω από το ανοικτό στόμιο του ψάθινου κυλίνδρου και τα αιχμαλώτιζαν. Έβγαζαν τα φτερά τους, τα έκλειναν σε καλάθια και σε περίπτωση που ήθελαν να τα χρησιμοποιήσουν τα άφηναν νηστικά.
Όταν, λοιπόν, οι αλιείς ήθελαν να πουλήσουν μια μεγάλη ποσότητα ακολουθούσαν την εξής έξυπνη μέθοδο για να τα πιάσουν:
Έδεναν τα ψαροπούλια από το ένα πόδι και τα άφηναν στο μεγάλο χώρο του ιχθυοφυλακίου. Ορμούσαν αυτά πεινασμένα πάνω στα ψάρια και αυτά πανικοβλημένα κατέφευγαν στο μικρό χώρο όπου ήταν η καλύβα. Έκλεινε ο ψαράς τότε τη μικρή είσοδο και από μια καταπακτή της καλύβας έριχνε την ‘κουτάλα’ και έπιανε όσα ψάρια του είχανε παραγγείλει. Η κουτάλα ήταν σαν τις σημερινές απόχες, συγκεκριμένα περιγράφεται ως ένα σιδερένιο ή ξύλινο στεφάνι, με διάμετρο 50 έως 60 πόντους, από όπου κρεμότανε ένας δικτυωτός σάκος. Όλο αυτό ήτανε δεμένο σε ένα κοντάρι που είχε μήκος 3-4 μέτρα.
Την αγορά εξυπηρετούσαν πάνω από εβδομήντα καΐκια που πήγαιναν το ένα μετά το άλλο στα ιχθυοφυλάκια και γέμιζαν τόσα κοφίνια ψάρια όση ήταν η ζήτηση που κυρίως κυμαινότανε από τρεις έως τέσσερις χιλιάδες οκάδες ημερησίως. Κατόπιν το εμπόρευμα έμπαινε σε δημοπρασία, αφού πρώτα έπαιρνε το μερίδιό του ο ψαράς, είτε σε χρήματα είτε σε αγαθά.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ήταν τόσο μεγάλη η αφθονία ιχθύων ώστε κάθε ιχθυοφυλάκιο ήταν σε θέση πάντοτε να παρέχει χίλιες οκάδες τη μέρα.
Μεγάλη ζήτηση είχαν οι ‘γουλιανοί’ που το βάρος τους κυμαίνονταν από μισή έως τέσσερις οκάδες, τα ‘γριβάδια’ έφταναν πολλές φορές τις δέκα οκάδες, αυτά όμως ήταν λιγοστά. Πολυπληθή και νόστιμα ήταν τα ‘πρακιά’ ή περκιά και οι πλατίτσες (πλατάνια ή λευκόψαρα, όπως ονομάζονταν αλλού) και το βάρος τους έφτανε αντίστοιχα τη μία και μιάμιση οκά. Υπήρχαν βέβαια και άλλα είδη τα οποία δεν αλιεύονταν λόγω του μικρού μεγέθους τους.
Με όλα όσα, διεξοδικά, αναφέρθηκαν για τη Δοϊράνη, αντιλαμβάνεται κανείς πως ο ζωικός πλούτος της λίμνης ήταν η σπουδαιότερη πηγή ζωής για τους τότε κατοίκους. Αλλά μόνον τότε; Φυσικά όχι!
Μάρτυρας μπαίνει ο γέρο σοφός Ηρόδοτος που έγραφε για την ίδια λίμνη πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια:

«ἴκρια ἐπὶ σταυρῶν ὑψηλῶν ἐζευγμένα ἐν μέσῃ ἕστηκε τῇ λίμνῃ, ἔσοδον ἐκ τῆς ἠπείρου στεινὴν ἔχοντα μιῇ γεφύρῃ. [2] τοὺς δὲ σταυροὺς τοὺς ὑπεστεῶτας τοῖσι ἰκρίοισι τὸ μέν κου ἀρχαῖον ἔστησαν κοινῇ πάντες οἱ πολιῆται, μετὰ δὲ νόμῳ χρεώμενοι ἱστᾶσι τοιῷδε· κομίζοντες ἐξ ὄρεος τῷ οὔνομα ἐστὶ Ὄρβηλος, κατὰ γυναῖκα ἑκάστην ὁ γαμέων τρεῖς σταυροὺς ὑπίστησι· ἄγεται δὲ ἕκαστος συχνὰς γυναῖκας. [3] οἰκέουσι δὲ τοιοῦτον τρόπον, κρατέων ἕκαστος ἐπὶ τῶν ἰκρίων καλύβης τε ἐν τῇ διαιτᾶται καὶ θύρης καταπακτῆς διὰ τῶν ἰκρίων κάτω φερούσης ἐς τὴν λίμνην. τὰ δὲ νήπια παιδία δέουσι τοῦ ποδὸς σπάρτῳ, μὴ κατακυλισθῇ δειμαίνοντες. [4] τοῖσι δὲ ἵπποισι καὶ τοῖσι ὑποζυγίοισι παρέχουσι χόρτον ἰχθῦς· τῶν δὲ πλῆθος ἐστὶ τοσοῦτο ὥστε, ὅταν τὴν θύρην τὴν καταπακτὴν ἀνακλίνῃ, κατιεῖ σχοίνῳ σπυρίδα κεινὴν ἐς τὴν λίμνην, καὶ οὐ πολλόν τινα χρόνον ἐπισχὼν ἀνασπᾷ πλήρεα ἰχθύων. τῶν δὲ ἰχθύων ἐστὶ γένεα δύο, τοὺς καλέουσι πάπρακάς τε καὶ τίλωνας.»
(Ηροδότου βιβλίο Ε’16)

Το μεταφέρουμε στη σημερινή μας γλώσσα:

«Τα σπίτια των κατοίκων της λίμνης είναι χτισμένα μέσα στο νερό, πάνω από πλατφόρμες που στηρίζονται σε ψηλούς πασσάλους κι επικοινωνούν με τη στεριά με στενή γέφυρα. Στην αρχή, η μεταφορά των πασσάλων ήταν μια δουλειά που μοιραζόταν ολόκληρη η φυλή, αλλά αργότερα υιοθέτησαν μια διαφορετική τακτική. Τώρα τους φέρνουν από το όρος Όρβηλο και κάθε άνδρας φέρνει τρεις για κάθε γυναίκα που παντρεύεται – και παίρνει πολλές γυναίκες. Κάθε μέλος της φυλής έχει τη δική του καλύβα σε μια από τις πλατφόρμες, με μια καταπακτή που οδηγεί στο νερό μέσω των πασσάλων. Για να εμποδίσουν τα μωρά τους να πέσουν στο νερό τα δένουν με σχοινί από το πόδι. Τα άλογα και τα άλλα υποζύγιά τους τα τρέφουν με ψάρια, αντί για χορτάρι, που είναι τόσο άφθονα στη λίμνη, ώστε αρκεί να ρίξουν ένα άδειο καλάθι δεμένο με ένα σκοινί από την καταπακτή και το ανεβάζουν γεμάτο ψάρια. Στη λίμνη αυτή υπάρχουν δύο είδη ψάρια, που τα λένε πάπρακες και τίλωνες.»(Μετάφραση: εκδόσεις Κάκτος).

Επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια, μέχρι, δηλαδή, την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, είναι σαν να μην άλλαξε σχεδόν τίποτε στη λίμνη Δοϊράνη, από όσα, σχετικά μας αναφέρει ο Ηρόδοτος.

Το εμπόριο των ιχθύων ανέβηκε στο ζενίθ με τη δημιουργία του σιδηροδρόμου που ψάρια της Δοϊράνης αποστέλλονταν μέχρι την Αδριανούπολη.

Μέχρι τη δεκαετία του 1940 τα ψάρια της λίμνης ήταν τόσα πολλά που ‘κατέβαιναν’ από τον ποταμό Δοϊράνη μέχρι την Καλίνδρια, όπου τότε υπήρχαν νερόμυλοι. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων τα ψάρια μπλέκονταν κατά εκατοντάδες στους κουβάδες του μύλου και οι γεωργοί που πήγαιναν να αλέσουν το στάρι τους έφευγαν με πολλά κιλά ψαριών.

Σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά. Η λίμνη κατέβηκε τρία με τέσσερα μέτρα και ένα μεγάλο μέρος της είναι ξερό γεμάτο με χιλιάδες όστρακα κογχυλιών, ανάμνηση μιας ζωής που χάθηκε από την αμέλεια του ανθρώπου. 

mikres-ekdoseis.gr

1η Γιορτή Αλληλεγγύης – Αυτοοργάνωσης Λίμνης Δοϊράνης

Η "Οικοκοινωνική Δράση Κιλκίς" και το "Μέτωπο Αγώνα Ενάντια στα Μεταλλεία σε Κρούσια -Πάικο" διοργανώνουν ένα τριήμερο εκδηλώσεων στις 6,7, και 8 Ιουλίου, με συναυλίες, ομιλίες, προβολές, συζητήσεις, εργαστήρια, παιδικά παιχνίδια, αγώνες ποδηλάτου και δρόμου, βαρκάδες και μπάνιο στην λίμνη Δοϊράνης και στο χώρο του Μουσείου Λίμνης.

Οι θεματικές ενότητες της εκδήλωσης είναι:

• 1. Επιπτώσεις από την μεταλλουργεία

• 2.Αυτοργάνωση, αποανάπτυξη, ανταλλακτική οικονομία

• 3. Μεταλλαγμένα, βιοκαλλιέργειες, διάσωση σπόρων.

Θα υπάρχει κατασκήνωση για τους επισκέπτες, χώρος έκθεσης, ανταλλακτικό- χαριστικό παζάρι!
«ΟΙ ΟΥΤΟΠΙΕΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ».

1.eidisis.gr

2. http://metalleiastop.blogspot.gr/2012/06/1-6-7-8.html

3.  http://ellanodikhs.blogspot.gr/2012/06/1_23.html